Ný félagsrit - 01.01.1847, Blaðsíða 78
78
UM SKATTANA A ISIANDI.
sem bezt eru færir til aí> búa, for&a sbr vife því, og
er þaí> meSfram af því, að ágó&inn ver&ur lítill þegar
á aí> gjalda tíund af iniblu lausafe; en aí> rannsaka
efnahag hvers manns mundi ver&a bæ&i ör&ugt og
óvinsælt.”
Minni hlutinn ætlar, aö í þessuni or&um liggi
djúpur sannleikur og ómótmælanlegur, og sé því
framar gaumur gefandi, sem þab er sagt af gTeindmn
og reyndum bónda af leignli&a flokki. En þess er
áíiur getib, aí> jar&askatturinn getur einmitt oríiií) hvata-
me&al til þess, a& bændur eignist sjálfír jar&ir sinar,
enda sér enginn Ijóslegar hagna&inn af því heldur
enn þeir, þegar þeir geta lagt ni&ur fyrir sér sjálfir
bæ&i gjöldin og ágó&a þann sein þeir geta haft, og
noti& sjálfír a& fullu og öllu, en þó annar eigi jör&-
ina, þá ver&ur jar&arskatturinn sífeld hröt fyrir hvoru-
tveggju, bæ&i landsdrottinn og leiguli&a, til a& hag-
nýta jör&ina sem allra bezt. — þa& eru einnig mikil
likindi til a& af þessu lei&i, aö penínga vi&skipti lifni
inanna á milli framar enn á&ur, og mundi þaö auka
eigi alllitiö búna&ar-afla í landinu.
Stjórninni má vera annt um hvorutveggja: bæ&i
a& skatturinn allur heimtist og a& aflafé landsins auk-
ist; jar&askatturinn hlýtur þessvegna a& ver&a henni
ný hvöt, fyrir utan allar a&rar, til aö selja þjó&jarö-
irnar; en þessu dæmi mundu íljótt a&rir jar&eigendur
fyl§ja> og yr&i au&ur þeirra a& engu óvissari, þegar
peníngavi&skipti manna gengi eptir réttum reglum,
og visst ve& stæ&i fyrir peníngaeigninni.
Hva& vi&víkur þeim fasteignum, sem ekki ver&a
seldar án leyfis frá æ&ri stö&um, svosein eru sta&ir
og uppheldis -jar&ir presta, þá ver&ur sá annmarki