Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 12
8
inna ríkja í mið- og' vesturliluta álfunnar gegn yfirgangí
Tyrkja á síðari liluta miðalda og' fram á liina nýju öld.
Nú skal líta stuttlega á hugmyndir manna og tillögur á
ýmsum tímum, er stefndu að varðveizlu friðar meðal menn-
ingarríkja álfunnar. Má þá fyrst nefna Frakka, að nafni
Pierre Dubois. Hann var lögfræðingur i þjónustu Filippusar
friða Frakkakonungs. Árið 1305 eða nálægt þvi skráði hann
rit, er hann nefndi „De recuperatione Sanctæ terræ“ (Um
cndurtöku Landsins helga). Hann vildi láta Evrópuríkin,
eða öllu tieldur þjóðhöfðingja þeirra, gera með sér bandalag
til þess að sigrast á Tyrkjum og vinna aftur Landið tielga.
Jafnframt vildi hann láta þá bindast heitum um það, að
heyja ekki stríð sín á milli. Stakk hann upp á því, að þeir
stofnuðu ,með sér nefnd klerka og leikmanna, er velja skvldi
9 manna gerðardóm, þar sem deilumál milli ríkja yrðu rann-
sökuð, sólt og varin og siðan dæmd. En dómi gerðarmanna
átti að mega skjóta til æðsta úrskurðar páfa. Tillögum lians
var að engu sinnt, og þær féllu hrátt í gleymsku.
1 þessu sambandi liafa menn nefnt tillögur Podiebrads
konungs í Bæheimi á 15. öld, er gengu i þá átt, að liann,
Frakkakonungur og furstinn í Feneyjum skyldu gera með
sér samhand til þess að berja á Tyrkjum, og lijálpa hver
öðrum, ef á þá væri ráðizt. Og gerðardómur átti að skera úr
deiluefnum þeirra sín á milli. Fleiri þjóðhöfðingjar áttu að
eiga kost á að ganga í bandalagið. Atti það að geta orðið
þjóðabandalag til varðveizlu friðar í álfunni. Þing átti banda-
lagið að halda til skiptis í Svisslandi, Frakklandi og ítalíu.
Þegar Tyrkinn væri að velli lagður, átti Frakkakonungur að
verða keisari vfir löndum Tyrkja, en sjálfur hugsaði Podie-
brad sér að verða keisari yfir Þýzkalandi. Hann liélt páfa
fyrir utan tillögur sínar, af því að hann var fylgismaður Jó-
hanns Huss, og' þýzka keisaranum, af þvi að þeir voru óvinir.
Loðvík 11. var þá konungur á Frakklandi, og sinnti hann
ekkert tillögunum, enda féllu þær svo einnig í gleymsku.
f páfabréfi einu frá 1470 kom Páll páfi 2. með þá hugmynd,
að þjóðhöfðingjar allra kristinna rikja og kirkjuhöfðingjar
gerðu með sér bandalag, en um þær tillögur fór eins og uni
hinar, að þeim var að engu sinnt.
Siðaskiptin fjarlægðu kaþólska og lútherska þjóðhöfðingja
liverja frá öðrum, og því var ekki liklegt, að tillögur um alls-
Iierjarsamhand kristinna ríkja kænm fram. Um þessar
nmndir (1612) skrifaði þó portúgalskur jesúíti einn, Fran-