Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 57

53
mrg. 16. gr. sm. um brottrekstur úr félagsskapnum. Iíynni
þetta að vera vottur þess, að þeir hafi helzt lmgsað sér, að
vanefndir á þeim skyldum ættu að valda hrottrekstri úr
bandalaginu.
1. Takmörkun herbúnaðar. Um skyldur aðilja, er gengur
í Þjóðabandalagið samkvæmt 2. mgr. 1. gr. sáttmálans til að
halda þau ákvæði, sem handalagið kann að setja um her-
húnað hans, er sagt í 7. gr. III. 3.
Fyrirmæli 8. gr. sm. um það, að ráðið skuli gera yfirlit og
tillögur um herhúnað félaga bandalagsins og liergagnagerð
einstakra manna, fela ekki í sér neina skyldu á hendur ein-
stökum félögum. Skjdda þeirra hefst ekki, fyrr en þeir hafa
samþykkt tillögur ráðsins, og hyggist hún þá á því samþykki.
Þar á móti felur síðasta mgr. 8. gr. í sér skyldu á hendur
liverjum einstökum félaga. Samkvæmt henni eiga félagar
handalagsins að láta hver öðrum í té rækilega og undirhyggju-
lausa skýrslu um herbúnað sinn, fyrirætlanir sínar um her-
húnað, hæði á landi, sjó og í lofti, og um iðjufyrirtæki lijá
sér, er notuð verði í þarfir hernaðar. Þessi fyrirmæli eru að
öllu leyti heldur óákveðin og ófullkomin. Það segir t. d. ekk-
ert um það, live nær eða með hversu löngum millibilum
skýrslur þessar eigi að gefa. Og engin viðurlög eru lögð við,
ef skylda þessi er ekki efnd, nema ef vera skyldi, að 4. jngr.
16. gr. gæti átt við, en varla hefur liugsunin verið, að vanefnd-
ir á þessari skyldu ættu að varða svo hörðum viðurlögum,
enda hefir þetta ákvæði 8. gr. liingað til verið dauður bók-
stafur. Félagar handalagsins hafa alls ekki gefið hver öðrum
skýrslur þessar. Og þótt þær væri gefnar, er ekkert ráð fund-
ið til að prófa, liversu réttar þær væru. Annars hefur þjóða-
bandalagið sjálft safnað skýrslum um herbúnað ríkja, bæði
þeirra, sem i því eru, og annara. En rannsókn á áreiðan-
leika þeirra skýrslna liefur víst engin fram farið.
Þýzkaland, Austurríki, Ungverjaland og Búlgaría hafa sér-
stöðu um herbúnað. Með friðarsamningunum liafa þessi ríki
verið raunverulega afvopnuð, ogþau liafa orðið að undirgang-
ast það, að ráð bandalagasins léti fara fram rannsókn á því,
hvort ákvæðum samninganna um herbúnað þeirra Iiafi verið
fylgt (213. gr. Vers. samn., 159. gr. St. Germain samn., 143. gr.
Trianon samn. og 104. gr. Neuilly samn.). Og í V. kafla Vers.
samn. liefir Þýzkaland orðið að skuldhinda sig til að hlíta,
þegar það hefði gengið í Þjóðahandalagið, þeim reglum, er
þar yrðu settar um herbúnað þess. En engar slíkar reglur