Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 149

145
s
Briand-KeJlogg samning 27. ágúst 1928, þar sem liver samn-
ingsaðilja lýsir liátiðlega yfir því, liver í nafni sinnar þjóð-
ar, að þeir fordæmi það, að leysa milliríkjadeilur með styrj-
öld, og að þeir afsali sér rétti til að beita ófriði í þarfir
stjórnmála lands síns. Önnur ríki skyldu geta gengið að sátt-
mála þessum, og hafa nú flestöll gert það. Það vantar þvi
ekki, að afsal heimildar til að gripa til vopna að fyrra hragði
sé til á pappírnum. En dæmi Japans og Kína sýna, liversu
lítilsvirði slíkir samningar geta stundum reynzt. Bæði þessi
ríki eru bundin við Briand-Kellogg-sáttmálann. Eftir því,
sem Ivína heldur fram, byrjaði Japan skipulagsbundna,
vopnaða árás á Kína og að tilefnislausu frá Kína hendi.
Japan mótmælir þessu, og telur atgöngu sína alls ekki til-
efnislausa. Japan liafi neyðzt til að greiða atlögu til að
vernda líf og eignir japanskra þegna i löndum Kína, því að
þeir liafi verið í stöðugri Jiættu af hálfu kínverskra þjóð-
ernissinna og illvirkja, sem kínverska stjórnin liafi livorki
Iiaft vilja né mátt til að lialda í skefjum, enda sé Kína ríki i
upplausn, sem milliríkjasamningar um afsal vopnaðs of-
lældis gegn geti ekki náð til. Japan telur sig því alls ekki
liafa lirotið skyldur sínar samkvæmt Briand-Kellogg sátt-
málanum eða sáttmála Þjóðabandalagsins. Meiri hluti ráðs
Þjóðahandalagsins liefur ekki viljað fallast á þessa skoðun
Japana, og því liefur endirinn orðið sá, að Japan hefur sagt
sig úr Þjóðaljandalaginu, að minnsta líosti til Jjráðalíirgða,
og haldið áfram Jiernaði sínum eftir vild sinni. Dæmi þetta
sýnir bezt, liversu auðvelt er að leygja ákvæði slíkra samn-
inga og finna sér átyllu til stvrjaldar. Og þegar stórveldi á
í lilut, þá revnist ekki auðvelt að aftra því frá ófriði, eins og
dæmi Japans sýnir líka vel.
Talað liefur verið um að fareyta sáttmála Þjóðahanda-
lagsins í samræmi við Briand-Kellogg sáttmálann, en ekki
hefur þó enn orðið af því, enda mun það ekki skipta niiklu
máli, því að flesl öll ríkin i Þjóðabandalaginu Iiafa að form-
inu til bundið sig við Briand-Ivellogg sáttmálann, og að auki
Bandaríkin og Sovjet-Rússland o. fl. ríki, sem ekki eru í
bandalaginu.
III. 1. I 1. mgr. 8. gr. sáttmálans segir, að félagar Þjóða-
bandalagsins viðurkenni það, að verndun friðarins útheimti
niðurfærslu herbúnaðar svo sem samrímanlegt sé öryggi
lands lwers (sécurité naionale) og því, er það þurfi til að
fullnægja þeirri skyldu, sem á þvi hvíli, til þátttöku í sam-
19