Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Blaðsíða 234

232
TÍMARIT VFl 1967
sem selur okkur vetnið, verður að reikna sér
þann kostnað, sem það kostar hana að fram-
leiða það — hún selur okkur þetta á sínu kostn-
aðarverði, þannig að <hún tapar ekki á að selja
olekur vetnið gagnvart annarri sölu, sem hún
hefði fyrir þessa framleiðslu. ^Tú, þar koma
náttúrulega inn í einhverjir tollar og einhver op-
inber gjöld, en það skal ég ekki reyna að gizka
á, hvað er mikið. Þriðja verðmætasta hráefnið,
sem við þurfum í þetta, er nikkelhvati, sem við
verðum að flytja inn. Hann er tollaður*85% —
átti að tolla hann 55%, en við fengum tolhnn
eftir mjög ítrekuð tilmæli ekki lækkað niður í
0 heldur niður í 35%. Þó skiptir öll notkun okk-
ar, eins og reksturinn er í ár, ríkissjóðinn kr.
100.000 á ári í tollatekjur. En látum það gott
heita. Þetta þýðir það, að samkvæmt íslenzkum
reglum um endurgreiðslu tolla við útflutning, þá
getum við ekki krafið ríkissjóð um endurgreiðslu
á þessu, vegna þess að skilyrðið til þess að fá
endurgreiðslu á tollum er það, að hluti af vör-
imni sé í vörunni, sem maður flytur út aftur.
En nikkelhvatinn er ekki í vörunni, þegar mað-
ur flytur hana út aftur, hann tekur þátt í efna-
breytingunni meðan við erum að fá vetnið til
þess að ganga í samband við lýsið. Svo er hann
síaður út, þannig að við höfum ekki endurkröfu-
heimild þar. Sama gildir um vítissódann, sem við
verðum að nota til þess að afsýra lýsið. Hann
er tollaður. Hann er ekki hluti af útflutningn-
um. Við verðum að kosta stórfé að ná honum
úr. Þannig eru þama komin 2 mjög veigamikil
efni, sem við verðum að flytja inn og eru há-
tolluð, þar sem Norðmenn flytja sitt inn toll-
frjálst. Svo kemur það, sem leggur okkur alveg
að velli. Við verðum að greiða 9,7% útflutnings-
gjöld á allt það, sem við flytjum út af hertu
lýsi. Við höfum gert fyrirspurn til ráðuneytanna,
hvort þetta teldist iðnaðarvara eða sjávaraf-
urðir, og svarið hefur verið ennþá og ég hef til-
tölulega nýlegt bréf, þar sem það er staðfest,
að þessi vara falli undir útflutningstolla, eins og
annað lýsi. Það þýðir það, ef við tökum lýsi og
aukum verðmæti þess, við skulum segja að við
fullhreinsum það, og setjum það á nýjar stál-
tunnur, þá höfum við aukið verðmæti lýsisins
um hérumbil helming, miðað við það lága verð,
sem er á lýsinu í dag. Þá borgum við 9,7% á
alla þessa verðmætisaukningu, og þessi prósenta,
sem er 4,8% miðað við heildarverðmæti vörunn-
ar, er ein nóg til þess að gera okkur ósamkeppn-
ishæfa við Norðmenn. Þannig, að ef Islendingar
eiga virkilega í alvöru að reyna að brjótast inn
á erlenda markaði, þá verður að koma til veru-
leg breyting frá 4iendi ríkisins. Eg bið ykkur að
afsaka, að ég hef haldið ykkur kannski of lengi
við þetta tal; þetta er mér náttúrulega næst,
ykkur kannski ekki mjög mikið áhugamál, en
ég hef komizt að þeirri sorglegu niðurstöðu, eftir
að hafa hugsað um þetta mál, að við getum
ekki búizt við því og skulum ekki gera okkur
neinar gyllivonir um það, að flytja út hert lýsi,
síldarlýsi, þorskalýsi, hvallýsi, eða hvaða nafni,
sem þið viljið nefna það. Ef það á að vinna það
meira og herða það, þá þurfum við ekki að gera
okkur neinar vonir um að geta gert það í stórum
stíl, nema annað hvort með samvinnu og þá
sennilega þátttöku eða meðeign erlendra fyrir-
tækja, eða stórkostlegum styrkjum úr hendi rík-
isins.
Dr. Jakob Sigurðsson:
Ég er nú eiginlega alls ekki hingað kominn
til þess að rökræða þetta mál í einstökum atrið-
um. Mér fannst, satt að segja, dálítið leiðinlegt
að sitja undir þessum sorgarsöng hans Péturs,
og mér finnst ég þrátt fyrir allt sjá í gegnum
hann hugsanlegar glætur og þykir kannski rétt
að benda á eitthvað af þeim. Annars tek ég það
fram, að þetta er mál, sem ég hef ekki lagt mig
eftir að kynna mér, og verð þess vegna að tala
um það á tiltölulega almennum grundvelli.
Það kom fram hér í frumerindinu, að lýsis-
herzla Norðmanna var um 58.000 tonn árið
1913 og að jafnaði 86.000 tonn á ári 1913-1930.
Það var þess vegna eðlilegt, að Islendingar hlytu
að fara að hugsa um það, hvort þeir gætu ekki
hert lýsi og þannig aukið verðmæti þessarar
framleiðslu, þegar þeir fóru að bræða síld í stór-
um stíl. Enda varð það svo, eins og líka kemur
fram, að nefnd var sett á laggirnar árið 1955 og
starfaði til 1957 til þess að athuga um lýsisherzlu.
Án þess að ég muni nákvæmlega, hverjar niður-
stöður hennar voru, þá held ég að þar hafi komið
fram ýmislegt jákvætt, en síldarleysið á árunum
þarna á eftir gerði svo það, að menn hurfu frá
þessum áætlunum, eða þær voru lagðar í salt.
Eftir að síldin fór að veiðast aftur í stórvax-
andi mæli, er þetta mál á dagskrá aftur, svo
sem von er til. Eitt af því, sem mér fannst Pétur
gera nokkuð mikið úr, var þessi erfiða samkeppn-
isaðstaða út á við. En það hefur nú komið hér
fram og kemur sífellt fram, að við eigum líka
erfiða samkeppnisaðstöðu, þegar við erum að
flytja út síldarlýsi sem slíkt. Á því höfum við
orðið að taka iðulega og ekki sízt nú í seinni
tíð. Það kemur enn fremur fram í erindi Páls
Ólafssonar, að verðsveiflur á hertu lýsi virðast