Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Blaðsíða 233

TlMARIT VPl 1967
231
heldur en flestar aðrar þjóðir, sem fást við herzlu
fiskolíu. Ofan á það kemur svo, að þeir eiga stór-
ar og fullkomnar verksmiðjur, sem eru að mestu
leyti afskrifaðar, þannig að þeir þurfa ekki að
reikna sér mikinn kostnað vegna fjárfestingar.
Þá má geta þess, í sambandi við aðstöðu Noregs,
að eftir að þeir gengu í EFTA, eða Fríverzlun-
arbandalagið, hafa þeir fengið aðgang að brezka
markaðinum án tolla. Ef við flytjum út síldar-
lýsi, hvort sem það er hert eða óhert til Bret-
lands, þá er okkur reiknaður 10% tollur, þegar
þangað kemur. Norðmenn geta hins vegar flutt
bæði óhert og hert lýsi til Bretlands og þurfa
ekki að greiða þar toll. Til að gefa ykkur hug-
mynd, hvað þetta þýðir í tonnum fyrir aðstöðu
Noregs, þá vil ég gefa ykkur hér tölur, sem ég
fékk frá Bureau of statistics, talnaskrifstofu
brezka viðskiptamálaráðuneytisins. Þar segir:
Árið 1964 fluttu Norðmenn til Bretlands 2.523
tonn af sjávardýraolíum, það er fiskolíum og
hvallýsi, árið 1965 fluttu þeir þangað 27.779 tonn
og 1966 fluttu Norðmenn til Bretlands 83.790
tonn. Ég gat ekki fengið sundurliðun á þessu
magni, hvað var óhert eða bara lýsi í sinni frum-
mynd, og hvað var hert, en mín persónulega
áætlun er sú, að herta lýsið, eða „crude
hardened“, það er lýsið, sem er hert en ekki
eftirhreinsað, hafi numið a.m.k. helmingi og þó
sennilega nær % hlutum af þessari aukningu á
þessu tímabili. Þá vil ég geta þess, að það, sem
hjálpar Norðmönnum mjög mikið og styrkir þá
í samkeppninni á heimsmarkaðinum um harð-
feitina er það, eins og ég nefndi í upphafi, að
Norðmenn sjálfir eru hlutfallslega einhverjir
mestu neytendur á hertu lýsi í heiminum. Sá
hluti, sem þeir selja á innanlandsmarkaðinum,
mun vera sennilega einhvers staðar á milli helm-
ingur og Ys af framleiðslu norsku síldarherzlu-
verksmiðjanna. Og mér er kunnugt um það, að
þeir fá hærra verð fyrir þann hluta framleiðsl-
unnar, sem þeir selja innanlands. Þetta gerir
þeim að sjálfsögðu kleift í ríkum mæli að mæta
samkeppni annars staðar frá, og ég tala ekki
um, ef maður er að ræða um það að keppa við
þá með nýrri verksmiðju. Framleiðsla Norðmanna
af harðfeiti á árinu 1966 nam 150.000 tonnum.
Af þessu magni seldu þeir innanlands um það
bil 50.000 tonn, og tæp 100.000 tonn fluttu þeir
út. Þrátt fyrir þessa miklu framleiðslu, þessi
150.000 tonn, þá var ónotuð á sama tíma af-
kastageta norsku verksmiðjanna, sem nam
100.000 tonnum. Þetta þýðir það, að það hlýtur
að vera mikil pressa á norsku verksmiðjurnar
að reyna að finna sér markaði og reyna að
flytja út meira. Þeir hafa afkastagetuna, þeir
eiga vélamar, þeir hafa kunnáttuna, þeir hafa
hráefnið. Spumingin er að koma því einhvers
staðar á markað. Og eðlilega hljóta Norðmenn
að vera mjög harðir keppinautar undir þessum
kringumstæðum. Ég hef gaman að segja ykkur
frá því, svona til fróðleiks, að fyrir rúmu ári
átti ég tal við fulltrúa stórrar enskrar herzlu-
verksmiðju. Og hann sagði mér það, að á tím-
um, ekki allan ársins hring, væri verulegur hluti
þess hráefnis, sem hans verksmiðja notaði til
smjörlíkisframleiðslu, keyptur sem „crude
hardened" frá Noregi, og það þrátt fyrir það,
að þessi verksmiðja átti fullkomna herzluverk-
smiðju, sem var afskrifuð. Af þessu getur mað-
ur dregið nokkrar ályktanir og þó sérstaklega
eina, og hún er sú, að ef Norðmenn eru undir
pressu að flytja út, þá reikna þeir sér alls ekki
fastakostnaðinn í verðinu. Ef maður, sem á
herzluverksmiðju, kaupir af Norðmönnum og
flytur inn hert lýsi, þá þýðir það, að Norðmenn
bjóða lægra verð en svo, að það borgi sig fyrir
þennan mann að reka eigin verksmiðju. Þá er
verðmismunurinn ekki orðinn annar heldur en
verðmismunurinn á rafmagni í Englandi og
Noregi. Það er nokkuð erfitt að gera sér ljósa
grein fyrir samkeppnisaðstöðu Islendinga gagn-
vart þessu. 1 fyrsta lagi er það það, að hvar
sem við berum niður, hvar sem við reynum að
selja lýsi, þá mætum við norskum tilboðum —
þá mætum við Norðmönnunum, að vísu einnig
Dönum, Svíum og jafnvel Þjóðverjum og Hol-
lendingum, en það er alls staðar mjög hörð
samkeppni. í mínu fyrirtæki erum við búnir að
reyna í þessi 8 eða 9 ár, sem við höfum rekið
verksmiðjuna, og höfum gert þrotlausar til-
raunir til þess að selja íslenzka harðfeiti eða ís-
lenzkt hert lýsi á erlenda markaði. Og ég hef
gaman af því að segja ykkur frá því, af því að
við erum saman komnir hérna allir núna, að
það tókst í fyrsta skipti núna fyrir stuttu síðan-
að selja lítið magn af hertu lýsi til Pakistan.
Og ég féklc bréf, sem var skrifað 2 dögum eftir
að pöntunin var staðfest, og þar var mér til-
kynnt, að Noregur hefði lækkað sitt verð niður
fyrir okkar verð, þannig að það er við ramman
reip að draga eins og annars staðar, þó við för-
um alla leið austur til Pakistan.
En svo koma aðrir hlutir, sem gera þetta
mál ennþá flóknara. 1 Noregi er innflutningur
á lýsi tollfrjáls. Nú, það er ekki um að ræða
neitt vandamál þar hjá okkur, við getum keypt
það hér. Vetnið kaupum við innanlands, og verðið
er ákveðið þannig, að Áburðarverksmiðjan h.f.,