Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Blaðsíða 303

TlMARIT VFl 1967
301
kr. 0,70 á kg, í humarsósu úr klóm, sem nú er
fleygt, virðist efnilegt viðfangsefni.
Fiskbjúgu og pylsur
1 þessu sambandi má varla láta hjá líða að
minnast á hinar ágætu vörur Japana, sem kall-
aðar eru fiskpylsur og fiskbjúgu. Það mun
flestum Islendingum lítt kunnugt, að Japanir
framleiða nú árlega talsvert á annað hundrað
þúsund tonn af þessum vörum, og hefir fram-
leiðsla þessi vaxið mjög hröðum skrefum síð-
ustu árin. Framleiðslan undanfarin ár hefir verið
sem hér segir:
Ár Tonn
1954 1.995
1955 9.417
1956 18.082
1957 35.896
1958 59.604
1959 71.516
1960 101.437
1961 111.990
1962 114.120
Nýjar heimildir telja, að magnið sé nú orðið
um 150.000 tonn á ári, en það er meira en þrisvar
sinnum meira en öll framleiðsla Islendinga á
hraðfrystum fiskflökum. Er þó gert ráð fyrir
áframhaldandi vexti, eftir því sem hráefni verð-
ur fáanlegt. En auk þessa segir tímaritið ,,World
Fishing“ fyrir nokkru að Japanir framleiði ár-
lega um 500.000 tonn af ýmis konar fiskbollum
og kökum, og finnst mér þó sú tala næstum því
ótrúleg.
1 þessar vörur nota Japanir margar tegundir
af fiski og enn fremur nokkuð af hvalkjöti, og
tekið er fram að nota megi flestar fisktegundir,
enda eru vörur þessar blandaðar sterkju, matar-
olíu, eftir því hve fiskurinn er feitur, og margs
konar kryddi. Hér mundi auðvitað fyrst og
fremst koma til greina að nota hausafisk, af-
skurð og yfirleitt það hráefni, sem annars fer
fyrir lítið verð. Einhvers staðar sá ég, að bezti
árangur næðist, ef feitfiski væri blandað við
magran, og ef til vill væri þarna gullið tæki-
færi til að slá tvær flugur í einu höggi, fá nýt-
ingu á úrgangsfiski og gera hann að aðgengi-
legri matvöru með því að blanda hann hæfilegu
magni af síld.
Eða hvað um þær tegundir, sem hingað til
hafa lítt verið snertar, svo sem spærling, kol-
munna og gullax? Nýting þessara fisktegunda
er svo sem kunnugt er óleyst verkefni. Vafa-
laust mætti gera úr þeim, a.m.k. sumum þeirra,
ýmis konar ágæta rétti.
Japanir munu flytja inn nokkuð af hráefni í
þessar vörur sínar, t.d. hafa þeir spurzt fyrir
um slíkt á Islandi, en auk þess gera þeir ýmsar
sérstakar ráðstafanir til öflunar þess. Þeir hafa
um skeið framleitt fiskmjöl úr ufsategund, sem
veiðist í Beringshafi. 1 lok síðasta árs sendu þeir
11.581 tonna móðurskip með sex 3—400 tonna
togara á þessi mið til þess að framleiða, að þeir
áætluðu, 4.500 tonn af hökkuðum fiski (í bjúgu),
1.000 tonn af frystum fiski og 2.000 tonn af
fiskmjöli. Var gert ráð fyrir nokkrum slíkum
leiðangrum á árinu 1966. Tekið er fram, að þeir
fái úr hráefninu 25% af hökkuðum fiski, sem
seljist fyrir $ 361,00 per tonn, í stað 16% af
fiskmjöli, sem seljist fyrir $ 203,00 per tonn. Er
mismunurinn á hagkvæmni því ekki lítill.
Varðandi framleiðslu annarra á pylsum og
bjúgum má nefna, að í ársskýrslu Síldariðnaðar-
nefndar Breta fyrir árið 1965, segir, að af ýms-
um nýjum vörum úr síld, sem verið sé að reyna
í Englandi, sé einmitt „kipper sausage", þ.e. pyls-
ur úr reyktri síld, líklegastar til árangurs. 1
Kanada hefir undanf arið verið framleitt úr fersk-
vatnafiski, whitefish & pike, þar sem þeir kalla
fishfurters eða pylsur, loaves eða bjúgu og steikt
croquettes.
Það skal tekið fram, að vinnsla þessara afurða
í Japan fer að mestu leyti fram í stórum, vel
skipulögðum verksmiðjum undir nákvæmu, vís-
indalegu eftirliti, og mætti vafalaust margt af
þeim læra. Hins vegar er engan veginn víst, að
æskilegt væri, eftir að málið hefði verið rann-
sakað og prófað til hlýtar hér, að nákvæmlega
sams konar vörur yrðu gerðar hér að því er
snertir bragð, umbúðir o.s.frv., en enginn vafi er
á því, að ýmsar ágætar matvörur skyldar þess-
um mætti framleiða hér úr ódýru hráefni. Að
afloknum tilraunum í smáum stíl þyrfti auðvit-
að að nota til þessa hinar mikilvirkustu vélar
bæði til vinnslu og pökkunar til þess að varan
yrði ódýr og góð, en af þeim er nóg hægt að fá.
Menn spyrja nú sjálfsagt: Hvar ætti að selja
slíkar vörur, sem lítt væru þekktar í nágranna-
löndum okkar? Þetta þyrfti auðvitað að athuga
jafnframt. Rannsaka þyrfti hina ýmsu mögu-
legu markaði í nálægum og fjarlægum löndum
og hefja auglýsinga- og sölustarfsemi, þar sem
útlitið væri bezt. Það er engin ástæða til að
ætla, að ekki megi með hæfilegri auglýsinga-
starfsemi finna markað fyrir nýjar og áður
óþekktar vörutegundir. Staðreyndin er, að mjög
mikill hluti af þeim matvörum, sem nú fylla hill-