Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 166

164
IIALLGRÍMUR JÓNSSON
ANDVARI
verk manna Irá siðaskiptunum og framundir — og nokkurra fram á — vora daga,
sem líklegast væri að fá mætti vissu urn, hvar um prentaðar ritgjörðir rnargra
vitni bera. Þó er það fæst prentað, er ritsmiðir hal’a eftir sig látið, að eg ekki
nefni skáldanna verk, hverra allfæst hafa prentuð verið. Er því auðvitað, að
bæði á fyrri og síðari tímum hafa margir ritsmiðir og skáld til verið, hverra ekki
finnst neinstaðar getið, sízt þeirra er svo voru lyndir að setja ekki nafn sitt við
verk sín. Og þótt margra finnist getið sem rithöfunda, mun þó talsvert vanta á
ritgjörða uppteiknun þeirra, sem eg — fáfróður og bókalítill — hvergi veit von
til að fáist.
Ágrip helztu merkisatriða af ævi þeirra, sem eg liefi getað uppgötvað, hefi
eg tilfært í þeirri von, að lesendum mundi betur geðjast. Að eg befi nokkuð
ljölorður verið um fáeina merkismenn, vona eg engum mislíki, en býst heldur
við, að of fátt þyki um flesta tilfært. En því verður að tjalda sem til er, og efnin
hljóta að ráða. En að sjá merkismanna getið að nafninu einungis, og tölu
verka þeirra, mun flestum lesendum rnögur fræði þykja, nema helztu atriði
af lífssögu þeirra meðfylgi, hvers þó of víða má sakna í riti þessu, hvar ekki
hefi haft kost á að fá það uppgötvað, og um suma hefi eg ekki svo fróður orðið
að vita, á hverri öld þeir lifað hafa, og sú er að nokkru leyti orsökin hverra
vegna eg ekki skipti ritinu í flokka eftir aldatali. Önnur orsök til þess er líka
sú, að hægra veitir lesendum að finna livern liöfund eftir stafrófsröð í aðal-
ritinu heldur en þó registur hefði fylgt og vísað svo til hvers eins eltir því.
Registur yfir helztu merkisatriði fylgir samt til fljótari eftirsjónar.
Auðvitað er, að ókunnugt var mér um þá menn, er lifðu fyrir mína daga,
og líka allflesta mér samtíða, af öðru en ritum ýmsra fræðimanna. Verð eg
því stuttlega að gjöra grein fyrir hjálparmeðölum þeim, er eg hefi við stuðzt,
einkum þar eg ekki hefi viljað lengja ritið með tilvitnunum þeirra á sínum
stöðum nema sem sjaldnast, og eru þessi hin helztu: Drs Finns biskups Historia
Ecclesiastica Islandiæ; Meistara Hálfdánar stiptsprófasts Einarssonar Schia-
graphia Historiæ literariæ Islandicæ; Doctors Hannesar biskups Prestatal
Skálholtsstiptis í hins konungl. ísl. Lærd.l. Fél. Rita llta B., samt fleira í sama
félags riturn; Þorsteins prófasts Péturssonar áðurnefndur Biskupaannáll eður
samtínings skrif um lærða menn á íslandi, og sarna manns íslenzka ágrip af
lögmanns P. Vídalíns Recensu poetarum Sec. 16 & 17; Christopher Gjessings
Samling af Danske Norske og Islandske Jubel Lærere 3 Deele; Annálar Bjarnar
á Skarðsá og fleiri annálar; Sturlunga, samt fleiri íslendingasögur; Dr. M.
Stephensens Eftirmæli 18du aldar og Klausturpóstur; Minnisverð Tíðindi frá
1795 til 1804; íslenzk Sagnablöð og Skírnir, Árbækur Espólíns, ýmsra merkis-
manna skrifaðar og prentaðar ævisögur og fleira, sarnt munnlegar og skriflegar