Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 110

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 110
108 ÞORSTEINN SÆMUNDSSON ANDVAHI stjörnufræði. Mun þetta vera elzta örugga heimildin, sem vitnar til nýstár- legra hugmynda Kóperníkusar um þessi efni. Arið 1512 lézt Lúkas hiskup Watzenrode. Flutti Kóperníkus þá til From- hork og tók við störfum sínum sem einn af kanúkum dómkirkjunnar. Kanúk- arnir, sem voru 16 talsins, skiptu með sér stjórn þeirra héraða, sem heyrðu undir dómkirkjuna. Þeir höfðu í raun yfirvald og dómsvald, ákváðu leigu- gjöld og skatta og urðu reglum samkvæmt að hafa að minnsta kosti tvo þjóna og þrjá hesta hver. Ekki þurftu þeir að vera lærðir í guðfræði, því að stiirf þeirra voru meira veraldlegs en kirkjulegs eðlis, en hænir urðu þeir þó að lesa og sálumessur, þegar mikið lá við. Þriðjungur Varmíu var undir yfirstjórn dómkirkjunnar í Frombork (2/3 tilheyrðu hiskupi persónulega). Árið 1516 var Kópcrníkusi falin umsjón með þessum landsvæðum í heild. Varð hann þá að flytja til Olsztyn, um 80 km inni í landi. Þar dvaldi hann frá 1516 til 1521 og annaðist yfirgripsmikil stjórn- unarstörf af ýmsu tagi. í því sambandi er þess sérstaklega minnzt, að hann tók til meðferðar vandamál, sem snerti myntsláttu í landinu. Talsverð hrögð voru þá að því, að mynt væri hrædd upp til að ná silfri úr peningunum, en síðan voru slegnir aðrir peningar úr ódýrari málmum. Árið 1517 lauk Kóperníkus við ritgerð, þar sem hann gerði tillögur um nýjar og fastari reglur um myntsláttu. Þeim tillögum var fylgt áratug síðar með góðum árangri, hæði í Póllandi og Litháen. Á þessum árum tók Kóperníkus að vinna að stjörnufræðilegum hugðar- efnum sínum fyrir alvöru, en annir gerðu honum erfitt fyrir. Þar á ofan hættist styrjöld, sem hófst árið 1520 með því, að sveitir hinna þýzku riddara, sem lönd áttu að Varrníu, gerðu innrás í héraðið. Biskupinn yfir Varmíu sendi tvo kanúka til fundar við yfirmann riddarareglunnar til að leita eftir mála- miðlun, og var Kóperníkus annar þeirra, sem til ferðarinnar valdist. Sátta- tilraunin mistókst, og riddararnir lögðu undir sig Frombork og brenndu borgina. Kóperníkus sneri til Olsztyn og tók að sér að stjórna vörnum þar. Eftir nokk- urt umsátur um bæinn hörfuðu riddararnir frá, og var síðan snmið vopnahlé. Ákváðu þá yfirvöld að setja sérstakan umhoðsmann til að hafa eftirlit með uppbyggingu og endurreisn í Varmíu eftir styrjöldina. Llmhoðsmaður þessi skyldi fá víðtækt vald, og urðu hiskup og dómkirkjuráð sammála um að fela Kóperníkusi þetta emhætti. Síðar, þegar hiskup féll frá, stjórnaði Kóperníkus biskupsdæminu öllu í níu mánuði. Árið 1521 sneri Kópemíkus aftur til Frombork, þá tæplega fimmtugur að aldri. Átti hann síðan heima í Fromhork fram til sjötugs, er hann lézt, árið 1543. Ekki hélt Kóperníkus þó kyrru fyrir, heldur ferðaðist mikið, hæði í
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.