Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 64

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 64
62 PETER HALLBERG ANDVARI anna sjálfra hverrar um aðra. Sem dærni um þetta síðastnefnda kýs ég frá- sögnina af því, þegar Gunnar hefur verið dæmdur útlagi og er á leið til skips með Kolskeggi bróður sínum, en ákveður að snúa aftur og vera kyrr á Hlíðarenda. I athugasemdum um þetta vitnar Bandaríkjamaðurinn Theodore Anders- son í þessi orð Kolskeggs, er hann mælir til Gunnars: „Hvorki skal eg á þessu níðast og engu öðru, því er mér er til trúað; og mun sjá einn hlutur svo vera, að skilja mun með okkur“ (183). En síðan segir Andersson: „Kolskeggur er eini lykill okkar að skoðun höfundarins. Gunnar hefur strítt hart og lengi móti hinum þunga straumi ófriðar þess, sem kona hans hefur flækt hann í, en að síðustu bugast hann og lætur undan síga. Hann hefur ekki vaxið að virðingu og grípur nú til þess ráðs að fara sínu fram og hlíta eigin siðgæðisvitund" (Speculum, A Journal of Mediaeval Studies, Vol. XLV, No. 4, October 1970, 587. bls.). Ég er ekki alveg viss um, hvað hér er átt við með „virðingu" (personal honor), sem er þá í augurn Anderssons jákvætt hugtak, í mótsetningu við „eigin siðgæðisvitund" (personal morality), sem virðist vera neikvætt. En hvað sem því líður, er mjög ólíklegt, að Gunnar hafi talið sig engu skipta sjónar- mið það, sem bróðir hans heldur fram. 1 raun og veru má vel hugsa sér, að brigzlyrði Kolskeggs sé aðferð höfundarins til þess að sviðsetja og gera ábrifa- meiri innri baráttu Gunnars. En nú hefur Gunnar tekið ákvörðun, knúinn áfram af einhverju afli — „eigin siðgæðisvitund" eða einhverju öðru — sem er sterkara en hlýðni hans við dómsúrskurðinn í máli hans. Ég held, að við ætturn að sjá í orðum Kolskeggs einmitt skoðun h a n s á því, hvaða rök ættu hér að vera þyngst á metunum. Að skoðun höfundarins verðum við að leita í heildinni, í öllum þeim dómum urn Gunnar, sem fundnir eru bæði fyrir og eftir „brottfararþáttinn". En það er óþarfi að minna lesendur Njálu á, að það er ávallt vísað til sérstakra mannkosta Gunnars, miklu oftar en gert er um nokkra aðra sögupersónu. „Við alla vilda eg gott eiga“ (84), er setning, sem lýsir manninum vel. „Sáttgjarn hefi eg jafnan verið“ (145), er önnur svipuð setning. Og þessi ummæli á vissulega ekki að skilja svo sem þau séu mælt af grobbi, heldur hreinskilni. Eftir víg Gunnars hrósar Gizur hvíti honum: „Mikinn öldung höfum vér nú að velli lagið, og hefir oss erfitt veitt, og mun hans vörn uppi, meðan landið er byggt“ (191). Slík lofræða, lögð í munn Gizurar við þetta tækifæri, er líkleg til að segja rnikið urn álit höfundarins sjálfs. Að öllu samanlögðu virðist furðulegt og alveg gagnstætt einföldum skilningi lesandans - á 14. öld ekki síður en á 20. öld — að leggja megináherzlu á umrædd orðaskipti Gunnars og Kolskeggs, þegar um heildar-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.