Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 123

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 123
ANDVARI KÓPERNÍKUS, ÆVI HANS OG AFREK 121 lijálpartæki til að auðvelda stjörnufræðilega útreikninga. Kenningarnar segðu því ekki endilega til um það, hvernig hlutunum væri háttað í raun og veru, heldur væri tilgangur þeirra sá, að gefa sem nákvæmasta lýsingu á því, hvernig hlutirnir sýndust vera. Þetta virðist hafa verið skoðun Osianders, en Kóperníkusi var hún fjarri skapi. Hann trúði því fastlega, að hann hefði fund- ið hinn eina og sanna gang himintunglanna, en ekki eitthvert þægilegt reikn- ingskerfi. En þótt Kóperníkus samþykkti ekki tillögu Osianders, sýndi hann samt þá gætni, að hann tileinkaði rit sitt Páli páfa 3. með sérstöku formálsávarpi. í ávarpinu lýsir Kóperníkus því, að hann liafi lengi verið á báðum átturn um, hvort hann ætti að birta kenningar þessar, sem af mörgum myndu verða for- dæmdar. Hann hafi þó smátt og smátt sannfærzt um, að með þessum hug- myndum væri hann á réttri leið til að finna skýringu á kerfi himintungl- anna. Kóperníkus gerir sér einnig far um að vitna í fornar heimildir til að sýna fram á, að hugmyndin um hreyfingu jarðarinnar sé alls ekki ný, heldur komi hún fram í ýmsum myndum hjá hinum virtu klassísku liölundum Grikkja og Rómverja. Prentun ritsins tók eitt ár. Hinn 24. maí 1543 barst fyrsta eintakið til Kóperníkusar í Frombork. En meistarinn mikli lá þá fyrir dauðanum, hann hafði fengið heilablóðfall og verið lamaður dögum saman. Einn af nánustu vinum hans segir í bréfi til Rhetieusar, að Kóperníkusi hafi verið sýnd bókin rétt fyrir andlátið, en hann hafi þá verið búinn að missa ráð og rænu. Þótt Kóperníkusi hefði auðnazt að sjá hina prentuðu útgáfu af bók sinni, er ekki víst, að það hefði orðið honum til óblandinnar ánægju. Fremst í ritinu, hjá bréfinu til páfa, var nefnilega kominn annar formáli, án höfundarnafns, formáli sem talið er, að Andreas Osiander hafi verið svo framtakssamur að skrifa, án heimildar Kóperníkusar. I formála þessum koma fram allar sömu skoðanir og Osiander hafði lýst í bréfum til Kóperníkusar; þar er í raun og veru sagt, að lesandinn þurfi ekki að líta svo á, að kenningar bókarinnar gefi rétta mynd af raunveruleikanum, heldur sé fyrst og fremst um hentugt reikn- ingskerfi að ræða. Formáli þessi átti eftir að vekja miklar deilur um það, hvori Kóperníkus hefði í raun og veru trúað á kenningar sínar eða ekki. Ymsir héldu, að formálinn hlyti að vera eftir hann sjálfan, þar sem annars var ekki getið. En vinir Kóperníkusar, sem bezt þekktu hann, fullyrtu strax, að svo gæti ekki verið, og bentu á, að formálinn væri greinilega í andstöðu við allan anda verksins. Óbeinar heimildir eru og fyrir því, að Osiander hafi viðurkennt fyrir Rheticusi að hafa skrifað formálann. Stundum sést því haldið fram, að Kóperníkus hafi skrifað formálann
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.