Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 160

Andvari - 01.01.1973, Blaðsíða 160
158 1>ÓRÐUR JÓNSSON ANDVAM „En hvað er það þá, sem fer inn í skáldið og verður þar vísir nýrrar persónu? Allt hendir til, að það sé eins konar „háttur", eins lionar form, sem felst í orðum manna og athöfnum" (341. hls.). I lok kaflans er vikið að hlutverki skáldskaparins. Þar segir: „Skáldskapurinn miðar að því að fullnægja einni dýpstu þörf mannssálarinnar, þeirri að lifa svo ríku lífi sem unnt er. „Meira líf' er það, sem hver sál þráir, Ijóst eða leynt. Með því að verða hluttakandi í lífi annarra, verða eins konar hljóðfæri, sem endurómar raddir lífsins, á þann hátt, er ég hefi reynt að skýra, verður líf manns ótal sinnum rikara en áður“ (350.—351. hls.). Þetta er hárrétt, svo langt sem það nær. Allir vita, hvílík ógrynni af reyf- urum og alls kyns æsibókmenntum eru framleidd í heiminum. Það er til að fullnægja hinni frumstæðu lífshvöt, er Guðmundur lýsti hér að ofan. „Hinn sanni maður vill tvennt: hættu og leik,“ — sagði Nietzsche. Mér virðist önnur hvöt, sköpunarþörfin, vera aðalundirrót bókmennta sem og annarra lista og vísinda. Ef skáldin hefðu einungis þörf fyrir æsilegra og tilbreytingarríkara líf, þá myndu dagdraumar og bóklestur nægja. Aftur á móti er sköpunarþráin þess valdandi, að andi skáldanna íklæðist orðum. Sköpunarþráin hefur fylgt hinurn skyni borna rnanni frá fyrstu tíð. Vér sjáum merki hennar í hellamyndum og steinaristum fornaldarmanna. Mátturinn og hvötin til að skapa nýja hluti og hugsa frumlega er einn veigamesti munurinn á manni og dýri. Hinzti kafli bókarinnar ber nafnið Listirnar og lífið. Þar kemur fram líkt sjónarmið og hér að ofan: „. . . . í listum manna ræður breyting, þróun, frum- sköpun. Listin er sífelld nýsköpun ....“ (353. bls.). Meginhluti kaflans er helgaður lýsingu á eðli listanna og tilkomu þeirra í upphafi. Hyggur Guðmundur, „að í leiknum og leikgleðinni sé fyrsti vísir listanna", og virðist hann því sama sinnis og Nietzsche. Á 357. bls. skilgreinir hann list: „Listaverk er einkennileg sköpun, sem réttlætir sig sjálf, vekur unað eða aðdáun vegna þess, hvernig hún er, án tillits til allr.i annarra af- leiðinga, sem hún kynni að hafa, án tillits til alls annars gagns, sem hún gerir eða gæti gert." Sömu hugsun orðar Oscar Wilde ógleymanlega í formála að sögu sinni um myndina af Dorian Gray: „Listamaður er skapari fagurra hluta.“ Þessi stutta setning segir í rauninni allt, sem segja þarf um listina. Lleiri orð eru mælgi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.