Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Qupperneq 4

langan aldur, þó að það kunni að halda iiluist sinni áfram,
sem ýmsir eru nú teknir að efast um. Ef nú fer bráðlega svo,
að fjögur af stórveldunum átta standi fyrir utan það, þá hlýt-
ur vegur þess og vald að minnka stórlega. Vinnubrögð þess
hafa frá byrjun verið afskaplega þunglamaleg og kostnaðar-
söm, enda sum aðalviðfangsefnin óleysanleg, eins og afvopn-
unarmálið. Máttleysi Þjóðabandalagsins í deilu Japana og
Kínverja sýnir líka bezt, hversu lítils það má sín, þegar stór-
veldi eiga hlut að máli. Það sýnir bezt, hversu lítilsvirði vera
nmni áikvæði sáttmálans um lmrðræði bandalagsfélaga gagn-
vart sterkum friðrofum. Hitt er að vísu nokkurs um vert, að
bandalagið geti afstýrl ófriði milli smáríkja, en aðalatriðið
er þó að halda stórbokknnum í skefjum. En þar hefur raun
gefið vitni magnleysi bandalagsins.
En þó að reynslan sé orðin þessi, þá er Þjóðabandalagið svo
eftirtektarverð tilraun til stofnunar bræðralags og viðhalds
friðar milli þjóða, að ]>að er vel þess vert, að mönnum á ís-
landi sé veittur nokkur kostur þess að kynnast því nokkru
framar en verið hefur lil þessa. Og þótt svo færi, að Þjóða-
bandalagið legðist niður innan skamms, þái yrði það eflaust
allt af talið svo merkileg söguleg stofnun, að vert væri að
halda uppi minningu þess með nokkrum liætti.
Að lokum skal ég geta þess, að ég hefi ekki mátt fylgjast
svo vel með prentun ritgerðar þessarar sem ákjósanlegt hefði
verið, með því að ég hefi dvalizt í öðru landi, meðan á setn-
ingu og prentun stóð. En fyrstu og þriðju próförk hafa lesið
saman ýmsir góðir menn, þar á meðal rektor háskólans,
Alexander prófessor Jóhannessson, Guðbrandur rithöfundur
Jónsson og Pétur háskólaritari Sigurðsson, og kann ég öllum
þeim mönnum beztu þakkir fyrir.
Kaupmannahöfn, 2. jan. 193b.
Einar Arnórsson.