Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Blaðsíða 26
22
bundna (autentiska) skýringu en þeir, er sáttmálanum geta
breytt samkvæmt 26. gr. lians. Þesskonar skýring er sem
sé ekkert annaS en annaðhvort breyting á sáttmálanum
eða viðauki við bann. Hinsvegar er augljóst, að bæði milli-
ríkjadómstóllinn fasti i Haag, gerðardómar, er skera skyldu
úr málum eftir sáttmálanum, og' stjórnarvöld banda-
lagsins, svo sem þingið, ráðið og framkvæmdarstjórinn,
eða vinnumálaþingið, vinnumálaráðið o. s. frv., liljóta að
skýra sáttmálann að því leyti sem það er nauðsvnlegt til
þess, að þessir aðiljar geti leyst störf sín af hendi, með
samskonar liætti og dómstólar ríkis eða framkvæmdarvald
skýra lög sins lands i starfi sinu. Og úrlausnir þessara stjórn-
arvalda bandalagsins og dómstóla liafa þá einnig samskonar
þýðingu sem úrlausnir dómstóla og stjórnarvalda hvers ein-
staks lands liafa.
VI. Eins og áður segir, er sáttmáli bandalagsins I. kafli
friðarsamninganna fjögra, og ákvæðin um verkamálin eru
XIII. kafli þeirra. Þetta skiptir máli á ýmsar lundir. Og verð-
ur lientast i þessu sambandi að greina á milli ýmsra flokka
aðilja:
1. Af hinum 32 aðiljum meðal bandamanna gegn Miðveld-
unum í styrjöldinni miklu liöfðu 29 staðfest friðarsamning-
ana i Versailles. Þessir 29 aðiljar urðu því þegar meðlimir
þjóðabandalagsins, og urðu því bæði bundnir við sáttmála
bandalagsins og Versaillesanminginn í lieild sinni. En nú
hefur 1 af þessum aðiljum (Brasilía) gengið að fullu úr
bandalaginu. Þetta ríki er ekki lengur bundið við ákvæðin
um Þjóðabandalagið, nema að því leyti sem þau varða fram-
kvæmd friðarsamninganna, svo sem um stjórn Saar-liéraðs-
ins og Danzig. Og Japan 27. marz 1933 og Þýzkaland 14. nóv.
s. á. liafa sagzt ætla að fara úr því, en í öðru sambandi verð-
ur rætt um g'ildi sáttmálans fvrir þá, er úr bandalaginu fara,
2 ára tímann frá uppsögn og til endanlegrar úrgöngu.
2. Þá koma riki, sem uppliaflega staðfestu friðarsamn-
ingana, en urðu þó ekki þegar meðlimir Þjóðabandalagsins.
Þetta var svo um þýzka ríkið, Austurríki, Ungverjaland og
Búlgaríu. Hér kom fram liugsunarvilla, því að það virðist í
meira lagi hugsunarrangt, að þvinga ríki til að staðfesta alla
friðarsamningana, og þar með ákvæðin um Þjóðabandalagið,
eins og gert var við fjögur síðastnefndu ríkin, án þess þó að
veita þeim inngöngu i Þjóðabandalagið. Á þetta benti þýzka
stjórnin áður .en gengið var til fulls frá Versailles-samningun-