Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1933, Side 30

26
hrings síns, geta einstakir félagar þess elcki ónýtt. Þeir geta
sagt sig úr félagsskapnum, ef þeir eru svo óánægðir með
liann, en framar ekki.
b) Út á við er staða Þjóðabandalagsins að mörgu leyti
svipuð stöðu fullvalda ríkja. Þar af leiðir ekki, að það verði
kallað ríki. Það er aðeins viðurkennt að liafa „personnalité
internationale“ og „capacité juridique“, í samkomulagi þess
við Svissland frá 1926 um kjör starfsmanna þess og um frið-
helgi eigna þess í Svisslandi. Það er með öðrum orðum viður-
kennt, að bandalagið sé milliríkjastofnun, lagalega sjálfstæð,
að það sé þjóðréttaraðili (völkerreclitliches Rechtssubjekt),
en ekki sagt neitt nánar um eðli þess. Sjálfstæði Þjóðabanda-
lagsins út á við kemur fram í ýmsum samböndum.
1. Það getur gert samninga við ríki (jus tractatuum et foe-
derum), sbr. t. d. samkomulagið við Svissland, sem áðan var
nefnt, og samsvarandi samkomulag hefur verið gert við
Holland um stöðu starfsmanna Haagdómsins, samning við
Frakkland um stofnun Alþjóðastofnunarinnar til fram-
kvæmdar i menningar og menntunarmálum 1926 (Institut
international de coopération intellecuelle) o. fl.
2. Það hefur rétt til að senda frá sér „diplomatiska“ erind-
reka og nefndir til aðgerða j'nmsum málum, t. d. til rannsókn-
ar deilumálum, með sömu réttindum, sem samskonar sendi-
menn ríkja liafa. Hefur það sent frá sér margar slikar nefnd-
ir. Það getur og tekið við samskonar sendimönnum einstakra
ríkja, enda hafa allmörg þeirra fasta sendimenn við Þjóða-
bandalagið á bústað þess. Það liefur því rétt til að taka við
sendimönnum og að senda þá frá sér (jus legationum).
3. Það liefur rétt til að heyja stríð og semja frið, sbr. 16. og
17. gr. sáttm. (jus belli et pacis).
4. Eignir þess njóta sömu friðhelgi sem samskonar eignir
ríkja. Starfsmenn þess njóta sömu friðhelgi og hlunninda
sem samsvarandi starfsmenn ríkja i landi annara rikja, sbr.
4. og 5. mgr. 7. gr„ sbr. og samkomulagið við Svissland og
Holland. Aðiljar utan bandalagsins eru þó sjálfsagt ekki
skyldir að veita starfsmönnum bandalagsins þessi fríðindi,
en munu gera það fvrir kurteisi sakir.
5. Þjóðabandalagð liefur að visu sem stendur ekki yfirráð
beinlínis yfir neinu landi, nema tilheyrandi húseignum sín-
um i Genf. En það er ekkert því til fyrirstöðu, að það gæti
öðlazt rétt yfir landi með fólkinu á, eins og sjálfstætt riki.
Það er gert ráð fyrir því í Versaillessamningnum, að íbúarnir