Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Qupperneq 173

TlMARIT VFI 1967
171
á Austfjörðum, þar er enginn ís fáanlegur. Ég
hef beðið um það, og bað í fyrra, að það yrði
starfrækt íshús á einum stað, og það þýðir
ekkert að tala við Síldarútvegsnefnd, það er
dautt — alveg dautt mál. En ég hef beðið síld-
arsaltanda, sem ég legg inn hjá, að athuga
möguleika á því að fá að reka ísklefa á Seyðis-
firði, bæði fyrir okkur og aðra, til þess að reyna
að kæla síldina. Eina tilraun gerðum við í sum-
ar. Við kældum í tveimur hólfum og geymdum
síldina þá nálægt kuldablásaranum á fjórða sól-
arhring, og þegar við lönduðum í móttökuskipið
Síldina, þá urðu þeir hissa, þegar allt í einu kom
sem spriklandi síld út úr skipinu. Þetta var bara
smátilraun, en sýndi það ótvírætt, hvað hægt
er að ná langt, þegar síldin, sem veidd er, er í
því ástandi, að maginn er tómur og kviður
sterkur.
Það er hægt að segja frá því í sambandi við
þetta, hvort það hefur haft áhrif eða ekki að
gera þessar tilraunir, þó árangur sé ekki sýni-
legur ennþá, að í Noregi er í smíðum stórt skip
núna, sem er talsvert stærra en Héðinn, og það
er tankað, og í Svíþjóð er undirbúningur að svip-
uðu skipi lika. Þeir hafa haft samband við mig,
og ég ráðlagði þeim að setja tanka í skipið vegna
reynslu okkar, enda þótt tankurinn hafi verið
full stór, sérstaklega meðan við höfðum ekki
dæluna, því að þá tók svo langan tíma að háfa,
að það var erfitt að hemja hreyfinguna i tank-
inum. Hins vegar sýndi það sig líka, að ég þurfti
að fá smáyfirborðsþrýsting til þess að hafa alltaf
öruggt, að það yrði ekki hreyfing. Nú erum við
búnir að útbúa þetta allt saman, og ég er svo-
lítið bjartsýnn um það, að fyrr eða síðar leysum
við þetta vandamál, þrátt fyrir mjög mikinn
kostnað, sem hefur skapað önnur vandræði.
Kælikerfið var líka ekki eins sjálfvirkt og það
átti að vera og þurfti meira viðhald. Grundvall-
ar kælingin er eins og tvær súlur í tönkunum.
Innan í þeim eru spíralar og neðst er mótor, sem
dreifir vatninu hringinn í kringum í tankinum.
Þetta er nýtt kerfi og var eiginlega hugsað
upp, þegar ég kom til Kværner Bruk, Oslo. Þá
höfðu þeir aðeins hugmynd um slíka kælingu,
en höfðu ekkert fengizt við slíkt, þó það sé
mjög stórt kælikerfafyrirtæki. Og það var nið-
urstaðan, að þeir útbjuggu tvær svona kælisúlur.
Síldin marar í kældum sjónum og ástandið er
raunverulega kyrrstaða gagnvart síldinni. Nú,
þetta vann ekki eins og skyldi, sem varla var
von, þar sem þetta voru fyrstu tækin, sem voru
þannig útbúin í heiminum. En þeir komu hér
upp, og eftir athuganir og lagfæringar virðist
þetta vera mjög gott núna, og við getum kælt
allt að •*- lVi2°C, ef nauðsynlegt er, en þá fer
sjórinn að kristallast.
Otbúnaðurinn í lestum bátanna er mjög mis-
jafn, og það eru engar fastar reglur til um
það, hvernig við skulum útbúa bátana eða neinn
sérstakur aðili, sem hvetur menn til þess að út-
búa báta til þess að koma með síldina í hæfu
ástandi, eftir því sem veiðarnar f jarlægjast land-
ið. Þetta er mjög slæmt. Það væri hægt að tef ja
tímann miklu meira, og kannski kemur hér
fjöldi manna upp, því ég hef sennilega snert
kaunin á einhverjum, en það gerir bara alls.
ekkert til. Þessi ráðstefna er einmitt til þess að
hrista upp í þeirri lognmollu, sem verið hefur
um þessi mál eins og mörg önnur. Og að lokum
þetta, það er gömul íslenzk þjóðlífsmynd, að
þegar sauðirnir höfðu troðið á taðinu nægilega
lengi, var hvorutveggja hreinsað út.
Erlendur Þorsteinsson:
Herra fundarstjóri. Háttvirta ráðstefna. Ég
vil byrja á því að þakka Verkfræðingafélaginu
fyrir þá framtakssemi, að koma þessari ráð-
stefnu á og undirbúa hana eins myndarlega og-
raun ber vitni um. Ég þakka einnig Jóhanni
Guðmundssyni fyrir erindi hans, þar sem hann
hefur bæði sagt frá sinni reynslu og dregið sam-
an ýmis atriði um markaði, um verkun síldar,
um skemmdir og fleira. Ég skal aðeins lítillega
minnast á markaðina, sem verður þó að sjálf-
sögðu í sambandi við síldarsöltunina. Það hefur
oft verið talað um það, að það væri einkenni-
legt, að þessi framleiðsla hefði í raun og veru
ekkert breytzt um f jöldamörg ár eða tugi ára.
Nú er það að vísu ekki rétt, því að verkunin
sjálf hefur breytzt töluvert á þessum tíma.
Fyrst var svo að segja eingöngu söltuð harð-
söltuð síld og oft á tíðum sett beint í tunnurn-
ar, án þess að nokkuð væri við hana gert annað
en að setja hana í þær. Þetta breyttist að mörgu
leyti, og t.d. rétt fyrir styrjöldina var komið hér-
á stað myndarlegum tilraunum um verkun á svo-
kallaðri matjesíld, sem aðallega Skotar og Hol-
lendingar höfðu áður framleitt. í þessa verkun
var eingöngu notuð Norðurlandssíld, sem að vísu
var nokkuð stærri heldur en sú síld, sem áður
var þar á boðstólum. En það tókst þó með hjálp
margra góðra manna, sem að því unnu, að kom-
ast inn á verulega örugga markaði fyrir Norð-
urlandssíld í Þýzkalandi, sem þá var, og Pól-
landi. Þarna var árviss markaður fyrir um
60.000 tunnur fram að styrjöldinni í þessum
tveimur löndum. Eins og menn vita, þá var þessi