Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Page 299

TlMARIT VFI 1967
297
um niðursuðu fiskafurða, og mun ég ekki fjöl-
yrða um hana, en vísa meðal annars til greinar
eftir mig í „Tímariti Verkfræðingafélags Is-
lands“, bls. 26, 1963, þar sem ég ræði þessi mál
nokkuð. Ég get þó ekki látið hjá líða að geta
þess enn á ný, að á því sviði eru áreiðanlega
mjög miklir ónotaðir möguleikar, og veruleg þró-
un til aukinnar sjálfvirkni við slíka vinnslu ger-
ist með hverju ári. Eitt af því síðasta og mikil-
vægasta, sem ég hef rekizt á í þeirri grein ný-
lega er t.d. það, að í Þýzkalandi er nú síðustu
2—3 árin farið að nota algjörlega sjálfvirkar
vélar til að pakka síldarflökum í dósir, en þetta
var áður aðal-handavinna í niðursuðuverksmiðj-
unum. Það sagði mér framleiðandi í Cuxhaven
s.l. haust, að við vélasamstæðu, þar sem áður
unnu 17—18 stúlkur, ynnu nú 5, og væru af-
köstin hin sömu, en varan nokkurvegin jafngóð
og seldist á sama verði. Framleiðendur véla þess-
ara eru hið vel þekkta Baader-fyrirtæki, Nordis-
cher Maschinenbau í Liibeck.
Vonir standa til að hið unga fyrirtæki, Norð-
urstjarnan í Hafnarfirði, eigi eftir að takast vel,
þrátt fyrir örðugleika í bili, en fjölda margar
aðrar vörutegundir, en hún hefir til þessa gert,
þarf einnig að framleiða og selja. Ég vil ekki sízt
leggja áherzluna á að selja. Tæknilega er ekki
erfitt að byggja upp svona framleiðslu, þar sem
í höfuðatriðum er hægt að nota sér reynslu og
vélar annara þjóða, en hinu má ekki gleyma, að
einnig verður að notfæra sér viðeigandi sölu-
tækni, ekki einungis í byrjun, heldur sífellt áfram,
ef árangur á að nást og haldast.
Ég hlýt enn einu sinni að leggja áherzlu á
það, að mér finnst að einhver stærsti vinning-
urinn í síldarvinnslu hljóti að vera að sjóða síld-
ina niður í eigin safa á hinn einfaldasta hátt í
stórum sjálfvirkum verksmiðjum, þar sem
mannshöndin þarf aldrei að snerta síldina né
dósina, og selja hana til hins óseðjandi mann-
fjölda þróunarlandanna. Þetta er hægt að gera
strax, ef rétt er að unnið, en yrði of langt mál
að ræða hér nánar, enda hefi ég gert það áður.
Á Siglufirði var fyrir nokkru byggð á vegum
ríkisins verksmiðja til að leggja niður síld í dósir.
Útlendur aðili, sem vel kunni til verka, var feng-
inn til að skipuleggja verksmiðjuna og koma
framleiðslunni af stað, og virtist vel takast. Sal-
an varð hins vegar aldrei nein að heitið gæti,
og svo virðist að furðu lítið hafi verið gert til
þess að svo mætti verða. Undanfarin eitt eða
tvö ár hefir, að því að sagt er, eitthvað verið
selt til Sovétríkjanna, en þær umræður, sem um
þær sölur hafa orðið á opinberum vettvangi, eru
sannarlega sorglegt og átakanlegt dæmi um það,
hvernig þjóðþrifamál eru miskunnarlaust gerð að
flokkspólitísku bitbeini. Svo virðist, að jafnvel
leiðtogum stjórnmálaflokkanna þyki minna um
það vert, hvort raunverulegur og jákvæður árang-
ur náist, heldur en það, hvort fáein atkvæði
slæðist í eina átt eða aðra vegna deilna og
áróðurs, sem þó hefir löngum verið í hæsta
máta ósannfærandi. Það er hins vegar á vitorði
allra þeirra, sem til þekkja, að í Bandaríkjunum
er mögulegur mjög mikill markaður fyrir þessar
vörur. Þar er borðuð mikil síld meðal Gyðinga,
Skandínava og ýmissa manna af evrópskum
stofni, og styðja má það með gildum rökum, að
vel flestum, sem þó eru ekki vanir síldaráti, megi
kenna það með glæsilegum árangri. Þarna er því
tvímælalaust hægt að selja þessa vöru, en það
kostar vinnu og skipulag og hagsýna samkeppni
við aðra. Við reynum þetta ekki svo heitið geti,
enda þótt góður árangur slíkrar starfsemi gæti
alveg vafalaust orðið ein allra raunhæfasta leið
til þess t.d. að bægja frá hinu títt umtalaða og
alvarlega árstíðabundna atvinnuleysi í ýmsum
helztu kauptúnum norðanlands.
Auk þess væri með niðurlagningu síldar hægt
að finna verkefni fyrir fjölda fólks í húsakynn-
um frystihúsanna sunnanlands á haustin, þegar
oft er einna minnst um vinnu þar. Um verðmætis-
aukningu síldarinnar við slíka vinnslu þarf ekki
að fjölyrða hér, en vafalaust má reikna með að
ekki mundi veita af slíkri verðmætisaukningu á
hverja einingu hráefnis, ef svo fer að magn veið-
innar stórminnkar aftur næstu árin, og enda
hvort sem er.
1 Bandaríkjunum er einnig verulegur mark-
aður fyrir súrsuð síldarflök, sem að engu er
ræktur af hálfu Islendinga. Fyrir nokkrum árum
hóf ég útflutning á þessari vöru þangað og hafði
tryggt mér góðan markað, en þessi útflutningur
var stranglega bannaður af, að mér fannst, óskilj-
anlegum ástæðum, og stöðvaðist þess vegna al-
gjörlega, en sá opinberi íslenzki aðili, sem þar
réði, hélt því ýmist fram, að þar væri raunveru-
lega enginn markaður fyrir þessa vöru, eða hann
sagðist mundi selja betur sjálfur, en raunin er
sú, að þar er nú engin sala á þessari vöru og
þar við situr. Svo torskildir geta vegir sumra
íslenzkra valdamikilla stofnana verið.
Hér mætti skjóta því inn, að eitt af því nýj-
asta í síldarvörum, sem ég hef orðið var við er-
lendis, eru fryst súrsíldarflök (roll-mops og
Bismarksíld), sem Findus hefir nýlega sett á
markaðinn og gerir sér miklar vonir um. Sérfróð-
ur maður í Danmörku, sem ég spurði álits á