Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Side 300

298
TlMARIT VPI 1967
þessu, lét mjög vel af vörunni og kvaðst sann-
færður um að salan mundi stóraukast, þegar fólk
vendist þessu, enda væri geymsluþolið miklu
meira en áður hefði þekkst fyrir svipaðar vörur.
Vafalaust er þarna leið til að vinna nýja mark-
aði, og jafnframt skapa einhverju af frystihús-
unum verkefni, þegar annars er lítið að gera.
Því ekki líka að frysta síldarflök og gaffalbita
í vínsósu í öskjum, í stað þess að leggja þessar
vörur í dósir? Með vaxandi kröfum um takmörk-
un á notkun rotvamaefna, sem gert hafa geymslu
niðurlagðrar vöru í sósum sæmilega örugga, má
búast við að meira verði farið inn á að frysta
þessar vörur. Til þessarar framleiðslu höfum við
Islendingar manna bezta aðstöðu og þyrftum nú
þegar að gera myndarleg átök til framleiðslu
og sölu.
Bretar neyta á ári hverju mjög mikillar reyktr-
ar ,,kipper“-síldar. Framleiðsluaðferðir hafa
breytzt talsvert undanfarin ár, sérstaklega
þannig, að mikið meira er nú flakað en áður var,
og varan er pökkuð betur til þess að veita henni
meira geymsluþol. Meðal annars er mikið pakk-
að í poka, sem eru lofttæmdir og síðan frystir.
Slík vinnsla mundi auðvitað gera okkur auðveld-
ara að flytja hana út. Árið 1965 munu um 40—
50.000 tonn af síld hafa farið til ,,kipper“-fram-
leiðslu í Bretlandi á verði, sem oftast er tvisvar
til f jórum sinnum hærra en á nýrri síld hér. Enda
þótt mest allt væri notað heima í Bretlandi var
flutt út þaðan ,,kipper“ fyrir um £ 400.000, og
var það meira en 12% meira verðmæti en árið
áður, en magnið aðeins 3% meira. Árið þar áður
hafði magnið aukist um 11%. Verðhæsti mark-
aðurinn er í Bandaríkjunum.
Mikið af þeirri síld, sem veiðist hér við land,
er mjög hentug til þessarar framleiðslu, en á Is-
landi er fryst ,,kipper“ ekki framleidd og engar
alvarlegar, skipulagðar og varanlegar tilraunir
hafa verið gerðar til þess að flytja hana út.
Þama er þó auðsjáanlega verðugt verkefni. —
Ég mun ekki tímans vegna ræða nánar um hinar
ýmsu vömr úr síldinni, sem em vel þekktar í
nágrannalöndunum, auðvelt væri að framleiða á
Islandi og gera mætti að arðbæmm útflutnings-
vömm, ef að væri unnið af festu og framsýni.
Þó get ég ekki látið hjá líða að benda einnig á
það, að ef meira af síldinni væri tekið t.d. til
flökunar, mundu til falla einnig hrogn og svil,
sem nú fara eins og annað í mjölið. Síldarsvil
eru eftirspurð vara í Englandi, og í Japan er
meðalverð á síldarhrognum, verkuðum við þeirra
hæfi, $ 15-16,00 á lb. eða um kr. 1.400,00 per
kg, og fór árið 1965 allt upp í $ 28,40 per lb.
skv. nýlegri fregn í Commercial Fisheries Re-
view.
Hraðí rystir og tilbúnir réttir
Við Islendingar höfum gjarnan hælt okkur af
því undanfarin ár, að á sviði hraðfrystingar fisk-
flaka séum við a.m.k. samkeppnisfærir við hvern
sem er. Við höfum vel búin frystihús, vaxandi
hagræðingu í vinnubrögðum og fyrirmyndar
framleiðsluvöru. Allt er þetta að verulegu leyti
rétt og vert fullrar viðurkenningar. Það er hins
vegar staðreynd, að á tímum nútímaþróunar í
tækni og matvælaframleiðslu dugir aldrei að
standa lengi í sömu sporum, þegar einhverjum
áfanga er náð, heldur verður stöðugt að sækja
lengra fram eða dragast aftur úr.
Á síðustu 10—15 árum hefir fjölbreytni í
frystum fiskafurðum á Islandi aukizt mikið
minna en víðast annars staðar. Við fórum að
frysta blokkir svo máli skipti til gjörvinnslu er-
lendis fyrir 10-12 árum og gerum það í allstór-
um stíl. Aðalsölufyrirtæki Islendinga hafa rekið
vinnslu úr blokkum i Bandaríkjunum í nokkur
ár. Lengi framan af munu lítil sem engin við-
bótarverðmæti hafa borizt til Islands fyrir fisk,
sem þannig var unnin vestra, en sagt er að nú
standi þetta til bóta, og er mér þó ekki kunnugt
um að hve miklu leyti svo muni vera. Getur slík
starfsemi erlendis verið hagstæð, þar sem tolla-
löggjöf viðkomandi landa gerir ókleift að selja
fullunnar vörur innfluttar. Hitt virðist augljóst,
að fullvinnsla hér á landi mundi færa langt um
meira andvirði til Islands, og t.d. er erfitt að
hugsa sér að fyrir enskan markað mætti ekki
fullvinna vöru hér á landi á sama hátt og gert
er í Bandaríkjunum, þar sem tollar í Englandi eru
hinir sömu, hvort sem varan er unnin meira eða
minna. Þar kemur þá enn til greina sölumennska
á samkeppnismarkaði, en margir Islendingar virð-
ast oft hafa einhvers konar minnimáttarkenndir í
sambandi við þau mál. Þá ber einnig mjög að
hafa það í huga, að enda þótt tollaaðstaða okk-
ar í Vestur-Evrópu sé erfið, eins og nú standa
sakir, fer varla hjá þvi, áður en mjög langt
líður, að hún breytist aftur okkur í hag, annað
hvort með þátttöku í þeim bandalögum, sem þar
um ræðir, eða með samningum við þau.
Nú er svo komið, að fyrir utan hinar velþekktu
fiskstengur og skammta, sem hér um ræðir, er
fyllilega tímabært að fara að framleiða hér á
landi fjölmarga aðra fullgerða og Ijúffenga rétti
úr fiski, og senda þá þannig til útlanda frysta,
en annars tilbúna til neyzlu. Það er alkunna, að
framleiðslu slíkra tilbúna rétta úr ýmsum hrá-