Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Side 304

302
TlMARIT VPl 1967
ur stórverzlananna um allan hinn þróaðasta hluta
heims, var alls ekki til í því formi fyrir tiltölu-
lega fáum árum.
1 þessu sambandi verður ekki komizt hjá því
að minna enn einu sinni á hinn geigvænlega
skort á eggjahvítu til manneldis víða um heim.
Kaupgeta er hins vegar vaxandi í ýmsum af
þróunarlöndunum, og kemur það t.d. fram í því
að í Nígeríu hefir innflutningur á frystum og
nýjum fiski vaxið úr svo að segja engu fyrir
þremur árum í mjög verulegt magn hin síðustu
ár. Árið 1964 voru flutt inn til Nígeríu 41.300
tonn af fiski og til Kongó 25.400 tonn.
Á síðasta Alþingi var rætt nokkuð um aðstoð
við þróunarlöndin, og virtust menn sammála um
siðferðilega skyldu okkar til slíkrar aðstoðar.
Einn þingmaður sagði þá meðal annars, að slíka
hjálp yrði að veita „í þeim tilgangi einum að
gera gott, án bakþanka um viðskipti við þessar
þjóðir síðar, eða fjárhagslegan ávinning í einni
eða annarri mynd“. Ég held að þetta sé alveg
rangt. Ef við veitum einhvern slíkan stuðning,
eigum við einmitt að velja þau verksvið, sem
við líka getum grætt á, t.d. að gefa þeim eða
selja vægu verði og kenna þeim átið á síldar-
afurðir, sem mundu gjörbreyta heilsufari þeirra
til hins betra, og sem þeir gætu svo keypt, þegar
þeim yxi fiskur um hrygg.
Síldariðnaðarnefnd Breta setti í sumar á
matvælasýningu í London eftirfarandi töflu:
Það sem þú færð fyrir 1 shilling, sem þú eyðir í:
Próteín Hitaeiningar D-vitamín
Sild 23,5 gr. 335 1380 ein.
Egg 20,4 gr. 276 290 ein.
Nautasteik 9,8 gr. 90 ekkert
Ef reiknað væri með íslenzku síldarverði í þess-
um samanburði, yrði hann nokkrum sinnum hag-
stæðari fyrir síldarkaupin.
Við gerum þeim ekki betri greiða en að kenna
þeim átið .á síld.
1 síðustu ársskýrslu Matvæla- og landbúnað-
arstofnunar SÞ segir, að síðastliðið ár hafi
mannkyninu fjölgað um 70 milljónir, en að mat-
vælaframleiðsla hafi ekki aukizt verulega, enda
hafi næringarástandið í heiminum aldrei verið
alvarlegra en nú. Við setjum til lélegustu nýt-
ingar í mjölvinnslu á ári hverju nokkur hundruð
þúsund tonn af þeirri beztu matvöru, sem hið
vannærða fólk gæti fengið, síldinni, og gerum
ekkert til að vinna úr henni nýjar ódýrar mat-
vörur og afla þeim markaða.
Minkaeldi
Ég hefi hér minnst á nokkra möguleika til
að vinna verðmætar vörur í allstórum stíl úr
hráefni, sem við Islendingar sýnum ekki verð-
skuldaða virðingu. En við umhugsunina um öll
slík mál hlýtur maður þó alltaf að undrast þá
ótrúlegu staðreynd, að sjálft Alþingi skuli banna
þá lausnina, sem, að óbreyttum aðstæðum, gæti
sannarlega, strax og hún kæmist í fulla fram-
kvæmd, haft mikilvægari áhrif til auðgunar ís-
lenzkum fiskiðnaði en flestar aðrar. Hér á ég
við hið títt umtalaða minkaeldi. Ég ætla ekki að
fjölyrða um þetta mál. Til þess skortir mig
sérþekkingu, enda þótt ég hafi kynnt mér það
lítilsháttar. Hins vegar leyfi ég mér aðeins að
vísa til nokkurra skýrra og athyglisverðra grein-
argerða, sem birzt hafa í dagblöðunum og komið
hafa fram í umræðum um málið á Alþingi.
I nágrannalöndum okkar, Danmörku, Noregi,
Svíþjóð og Finnlandi eru öll bein og hausar úr
mögrum fiski frá frystihúsum og öðrum fisk-
vinnslustöðvum notaðir til minkaeldis, og hrekk-
ur þó hvergi til, heldur flytja þessi lönd inn
mjög mikið magn af sams konar vöru frá Islandi,
Kanada og víðar að. Verðið í Danmörku hefir
verið 55—77 aurar danskir pr. kg., en sjálfir
höfum við fengið fyrir þessa vöru frysta um
kr. 3,00 pr. kg. netto, en þá er auðvitað kom-
inn á hana mikill kostnaður, og verður þó enn
meiri, þegar minkabændur þessara landa hafa
komið henni til búa sinna. Ef við leggjum til
grundvallar d. kr. 0,55 eða ísl. kr. 3,42 pr. kg.
á móti kr. 0,70, eins og verðið i fiskmjöli hér
hefur verið á þessu ári, verður mismunurinn kr.
2,72 á kg. Síðastliðið ár munu um 100.000 tonn
af slíkum beinum hafa farið til fiskmjölsfram-
leiðslu, og hefði það skv. þessu skilað kr.
272.000.000,00 meira sem minkafóður á sama
verði og í Noregi og Danmörku. Eða sé reiknað
með, að þessi úrgangur sé um 50% af slægð-
um fiski með haus, þýðir mismunurinn kr. 2,72
pr. kg, sama sem kr. 1,36 á kg á fiskinn heilan.
Er þá ótalinn hagnaður af sjálfum minkabú-
unum. Þætti víst útgerðarmönnum og sjómönn-
um muna um minna. 1 þessari afsetningu úr-
gangsins liggur stærsta ástæðan til verðmismun-
arins á nýjum fiski hér og í þessum nágranna-
löndum okkar, enda þótt um ýmsar aðrar mik-
ilvægar orsakir sé einnig að ræða. Gegnir það
furðu að slíkt skuli látið viðgangast að ástæðu-
lausu, en svo sitja menn hér á rökstólum ár
eftir ár og deila um það, hvort hægt sé að hækka
verðið á fiskinum til bátanna um nokkra aura
á kílóið. Þessu fáránlega banni verður að aflétta