Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 19
14
Magnús Helgason:
Presiafélagsritiö.
glögg rök að því, hvernig aðrir kostir og hæfileikar og ment-
un verði að engu, tómum hégóma, ef þrekið vantar til að
beita þeim. Auðvitað á hann þar ekki við líkamsþrekið eitt,
heldur fyrst og fremst viljaþrekið, þrótt og þol andans, hug-
prýðina. Og þetta þekkjum við öll, að sá sem ekki hefir þrek
til að láta á móti sér, beita sér, leggja hart á sig, stjórna
geði sínu, hann verður lítt að manni, verður mannleysa,
hversu vel sem hann er annars úr garði gerður. En þá er
enn þess að gæta, að vit og þekkingu þarf til þess að beita
þreki og kröftum sálar og líkama, svo að það verði til gagns,
en ekki ógagns, og þó er enn ótalið það, sem mestu varðar,
að þar með fylgi gott og göfugt hjarta, því að án þess getur
maðurinn orðið því voðalegri sem hann er meira atgervi bú-
inn. Allir þessir andans kostir, viljaþrek og þolgæði, vit og
greind, manngæði og göfuglyndi, eiga sammerkt í því við at-
gervi líkamans, að þeim er misjafnt úthlutað, en það má auka
þá til yfirburða alla saman með fræðslu og æfingu, fyrst og
fremst í æsku, en svo jafnvel alla æfi. í eflingu allra þess-
ara kosta, andlegra og líkamlegra, er sönn mentun fólgin, en
alls ekki í fróðleik og bókviti einu saman, eins og mörgum
er tamt að hugsa. Víðförull maður og athugull hefir sagt:
»Eg hef þekt marga heilaga menn, sem ekki voru bóklæsir,
en þau fáu illmenni, sem ég hef þekt, hafa öll verið fluglæs
og meir en það«. Það er sagt, að oss íslendingum sé tamt,
að finnast mjög til um gáfur, telja það höfuðkost á manni,
að hann sé gáfaður, en furðulegt er, ef við hefðum ekki lært
það enn, hversu lítið má úr þeim kosti gera, ef illa er með
hann farið. Svo marga gáfaða syni hefir þjóð vor séð fara
forgörðum af þrekleysi viljans. í bernsku er með uppeldinu
undirstaðan lögð að allri mentun mannsins, líkamlegri og and-
legri. Leikir og vinna eiga þá að efla líkamsatgervi, fræðsla
vitsmuni og þekkingu, hvorttveggja í sameiningu andlegt þrek
og manngæði.
Uppeldisskyldan hvílir að Guðs og manna lögum fyrst og
fremst á heimilunum, en hjá öllum menningarþjóðum hleypur
ríkið undir baggann og leggur fram stórfé til margvíslegra