Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 193
Prcsiafélagsritið.
Um gildi mannsins.
179
hefir órað fyrir lilgangi þessa alls. Skaparinn fékk ekkerf
svar, engan skilning eða meðvitandi hjálp. Spendýrin komu
fram og loks maðurinn, en síðan mun vart liðið meira en
hundrað þúsund ár. Með fyrsta manninum verður vart vísis
til andlegs þroska. Hann reikar einn frá dýrunum, forfeðrum
sínum. Hjarta hans er lostið harmi og dauðans kvöl. Ekkert
sem liðið er fær svalað því. Þrá rís eftir einhverju betra, háu
og dularfullu.
„Með ómensk kné, sem kropið gátu vart,
hann knúði mállaus baenardyrnar hart.
Og droftinn heyrði, gaf honum gjöf um hæl,
sem gerði’ hann herra, en ekki veslan þræl,
og kynlegt ljós á bak við trega’ og tál
tindraði í augum mannsins — og var sál*.
Sjálfsvitund hefst, hugmynd um frjálsan vilja, þekking góðs
og ills, hæfileikar til þess, sem meira er en að fullnægja lík-
amsþörfunum. Mennirnir fá hugboð um það, að til séu æðri
verur, þótt þær sjáist ekki, óttablandinn grun um einhvern
dularmátt umhverfis sig, sem blíðka megi með undirgefni,
fórn og bænarákalli. Andlegir hæfileikar þeirra eflast og
þroskast smámsaman. En enn eru þeir þó á byrjunarstigi.
Tilbeiðslutilfinningin er blundandi, óþroskuð og ófullkomin.
Hugmyndirnar standa djúpt fyrir neðan mikilleik hins raun-
verulega. Mannkynið er enn aðeins á bernskuskeiði, það
bjarmar aðeins af morgni dags þess á jörðinni, fyrsti roði á
tindum. Það á tiltölulega mjög skamman tíma að baki, en
framundan getur það átt miljónir ára, jafnvel miljónir miljóna.
Það hefir verið reiknað út, að sólin muni aðeins tapa ein-
um hundraðasta af efnismagni sínu eða birtu á 150 þúsund
miljónum ára. Ef jörðin varir svo lengi, hvað getur þá
ekki orðið?
»Það er enn þá ekki orðið bert, hvað vér munum verða*.
Lífið á jarðstjörnunni er tiltölulega ungt, vegferð þess enn
harla skömm, miðað við hana alla á enda, aðeins örlítið brot.
Hversu ósegjanlega mikinn þroska og fullkomnun virðist hann
þá eiga eftir að leiða í ljós krafturinn, sem með mannkyninu