Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 20
Prestafélagsritið.
Samvinnumál.
15
skóla í því skyni. Það gerir og íslenzka ríkið, en þó enn þá
miklu minna en hjá öðrum menningarþjóðum, að tiltölu við
barnafjölda. Stundum heyrist hér talað svo, sem ríkið hafi
tekið að sér barnafræðsluna af heimilunum. Þetta er mikil
fjarstæða og háskaleg, ef heimilin tryðu henni. Strjálbýli o. fl.
veldur því, að vér íslendingar verðum í þeim efnum að eiga
meira undir heimilunum en aðrar þjóðir, fyrst um sinn að
minsta kosti. Ríkið veitir þeim hjálp, sem er mjög af skorn-
um skamti og miklu minni en vera þyrfti og vert væri, með
því að senda kennara út um landið, launa þeim að nokkru
og hjálpa til að reisa skóla. En því minni sem hjálpin er, því
meir ríður á að sem bezt notist að henni, og það er mjög
undir þeim komið, sem þiggja eiga. Það ríður á að allir hlut-
aðeigendur geri sleitulaust skyldu sína, og samvinnan sé sem
bezt með heimilum, kennurum og prestum. Annars má svo
íara, að fé og fyrirhöfn sé sem á glæ kastað.
Ríkið hefir eigi enn þá séð sér fært að hjálpa heimilunum
við barnafræðsluna fyr en börnin eru orðin 10 ára, en krefst
þess, að þau séu þá orðin læs. Sú krafa er ekki gripin úr
lausu lofti; að henni sé fullnægt er höfuðskilyrði þess, að
íræðslan, sem þá tekur við, geti komið að góðum notum.
Svo er mál með vexti, að þau líffæri, sem nota þarf til lestr-
arnáms, eru orðin til taks hjá heilbrigðu barni 6 ára gömlu,
og þá er bezt að fara þegar að beita þeim; auðvitað með
Sát, stutta stund í senn, en oft, því að börn verða fljótt þreytt,
og ríður á að vekja ekki hjá þeim leiða né veikla þau með
ofraun. Sé byrjað á Iestrarkenslu þá þegar, þarf ekki að fara
hart til þess að barn verði sæmilega læst 10 ára. En það er
líka náttúrulögmál, að séu líffæri ekki notuð, þá þrífast þau
lítt, stirðna og dofna. Þessvegna verður því örðugra að
kenna barni að lesa sem það er seinna byrjað. Frá því sjón-
armiði er hættulegt að láta það dragast fram til 10 ára, og
sé barn ekki orðið læst 12 ára, er hætt við, að það verði
ekki læst úr því, að minsta kosti ekki vel. Þegar kennari
tekur við hóp barna á ýmsu reki og á að veita þeim fræðslu
bverju að sínu hæfi, þá er vandinn mikill, jafnvel þó að öll