Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 31
Prestafélagsritiö.
RANNSÓKNIRNAR UM ÆFI ]ESÚ.
Eftir séra Magnús Jónsson prófessor.
Á alla vegu eru mennirnir umkringdir leyndardómum. Hvort
sem þeir renna augum út á við eða skygnast inn á við,
mætir auganu þröngur sjónhringur. Vegfarandinn blínir í þok-
una til þess að reyna að átta sig. Hann sér ekki vel nema
fátt eitt, sem næst er, hitt alt verður óskýrara og torkenni-
legra, og vonum bráðar lokast alt. Mennirnir hafa einnig á
öllum öldum leitast við að skilja sjálfa sig og umhverfi sitt.
Hugsuninni hefir verið beitt, hún hefir flogið víða og horfið
svo heim aftur, stundum eins og hún fór, en stundum með
ofurlítið olíuviðarblað í nefina, eins og dúfan hans Nóa. Menn
hafa skoðað og rannsakað og fárið óteljandi herferðir inn á
ókunna landið, en aldrei hafa þeir samt komizt svo djúpt, að
líkja mætti við að komast hálfa leið gegnum skurn á eggi.
Einhver fluggáfaðasti maður, sem uppi hefir verið, líkti sér
við barn, sem leitaði skelja í fjöru. Hann gleddist ef hann
fyndi kuðung eða hörpudisk, sem honum þætti fallegur, en
frammi fyrir honum lægi alt reginhaf sannleikans ókannað.
Fátt er þó, sem erfiðara er að átta sig á en mikilmennin.
Gorkí þekti Tolstoj vel, og er auk þess einhver mesti mann-
þekkjari og ritsnillingur; en ómögulegt taldi hann, að lýsa
Tolstoj að svo komnu. Það væri aðeins hægt að lýsa einstök-
um hliðum hans. Tíminn yrði að dæma hann. En hvernig
dæmir tíminn? Er ekki myndin, sem dregin er úr fjarska
aðeins þeim mun skýrari, sem hún er ónákvæmari? Söguleg
vissa er á því reist, að svo margt er gleymt. Mörg vissan
myndi riða, ef þeir dauðu risi upp og fengi málið.