Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 37
32
Magnús Jónsson:
Prestafélagsritiö.
hafi farið vísvitandi með rangt mál eða blekkingar. En hann
bendir á það, að »goðsagnir« sé oft ótrúlega fljótar að mynd-
ast. Það sem verður að trúfræði í hugsuninni verður að goðsögn
í ímyndunaraflinu, ef svo mætti að orði kveða. Ákveðnar hug-
myndir íklæðast holdi og blóði og verða að nokkurskonar virki-
leika. Skoðanirnar á Kristi verða að þjóðsagnaskáldskap um hann.
Hvernig fer nú Strauss að því, að greina milli goðsagna
og sannrar sögu? Aðferð hans er ekki ljós né samkvæmileg.
Hann telur upp allar sögur guðspjallanna og tekur hverja
þeirra til meðferðar. Ef nú eitthvað yfirnáttúrlegt er í sög-
unni, er það vissasta sönnun þess, að hér sé goðsögn. Hann
gerir sér þá hægt um hönd og varpar henni útbyrðis en hirðir
ekki um þá sjálfsögðu skyldu sagnaritarans, að grenslast eftir
því, hvort ekki sé sannur kjarni í henni, og hvernig hún hafi
farið að breytast þannig. Ef eitthvað er svipað og í Gamla-
testamentinu er því óðara á bug vísað og talið stæling ein.
Bók Strauss gerði gagn að því leyti, að hún sýndi fram á
nauðsyn þess, að láta þessar heimildir eins og aðrar ganga
gegn um hreinsunareld gagnrýninnar, ef ætlast er til þess, að
um sagnaritun sé að ræða. En gagnrýni hans er ekki heil-
brigð, eins og sýnt hefir verið. Og auk þess vantar alveg hjá
honum alla heild í Kristsmyndina. Hún er öll í molum.
Strauss vildi sýna, hvernig hið guðlega og mannlega samein-
aðist í Kristi og benti þannig mannkyninu á takmark þess.
En honum hefir með réttu verið borið það á brýn, að hann
hefði hvorki sýnt hann sem guð né mann.
Strauss vann alla sína frægð með þessari bók. Hann ritaði
að vísu margar bækur, er þóttu afbragð, en engin varð jafn
fræg til lofs og lasts sem Leben Jesu. Strauss dó árið 1874.
Baur hélt alla æfi áfram rannsóknum sínum á ritum Nýja-
testamentisins. Hefir hann unnið þar geysimikið verk, og eink-
um sýnt fram á það fyrstur manna, að ritin verði að skoða í
ljósi samtíðasögunnar. En því miður lét hann heimspeki Hegels
hafa of mikil áhrif á sögurannsóknirnar, og það varð til þess,
að enda þótt aðferð Baurs sé enn í fullu gildi, hafa niður-
stöður hans ekki haldizt. Sagt hefir verið um hann í háði, að