Prestafélagsritið - 01.01.1928, Blaðsíða 150
136
Gunnar Árnason:
Prc«tafélagsri(iö..
stjórn hennar og framkvæmdum, verður ekki sagt að kirkjan
sé sjálfstæð stofnun í landinu örðuvísi en í orði. Hún er
horfin í ríkið. Það er komið fyrir henni eins og um skeið leit
út fyrir að færi fyrir íslandi gagnvart danska ríkinu. Þá var
ofarlega á baugi hjá Dönum að gjöra það að dönsku amíi.
Ur því varð þó ekki, vegna þess að íslenzku stjórnmálamenn-
irnir héldu fastar á réttindakröfum landsins og vörðu sjálfstæði
þess betur, en íslenzkir kirkjumenn hafa gjört, að því er
snertir réttindi kirkjunnar gagnvart ríkinu, hingað til. En
segjum nú að svo hefðu farið leikar, að dönsk stjórnarvöld
hefðu gjört ísland að dönsku amti. Ætli að vér hefðum ekki,.
þrátt fyrir það, hafið frelsisbaráttuna, bara enn ákafar, og
ekki hætt fyr en fullveldið fékst?
Eg er ekki í vafa um að enn er unt að afla kirkjunni frelsisins,
sem hún á fulla kröfu á, þótt hún sé nú með röngu innlimuð
í ríkið, ef svo mætti að orði komast. Einmitt fyrnefnt stjórnar-
skrárákvæði, sem slær sjálfstæðisrétti hennar óhagganlega
föstum, gefur vissar vonir um það. Barátta vor, sem kirkjunni
unnum, á nú og í framtíðinni, að snúast um að fá það sjálf-
stæði viðurkent jafnt í reynd sem í orði. Og enginn, sem
skilur þýðing fengins frelsis fyrir þjóðfélagið, ætti að geta
staðið gegn því að kirkjan fái frelsi. En vér eigum ekki að
mínu viti að berjast fyrir algerum skilnaði ríkis og kirkju,
heldur fyrir eðlilegri afstöðu þeirra hvors til annars, þannig
að samband þeirra svipi nokkuð til þess sem nú er milli
íslands og Danmerkur. Vér eigum að berjasi fyrir frjálsri
þjóðkirkju. Kirkjan á aftur að fá fult sjálfsforræði í öllum mál-
um, sem eru sérmál hennar, en þeim málum, sem eru sam-
eiginleg með ríki og kirkju, á að ráða til lykta af stjórnendum
og löggjöfum þeirra í sameiningu. Þó á ríkið að hafa yfir-
stjórn og framkvæmd þeirra mála.
Áður en ég gjöri grein fyrir hver ég tel sérmál kirkjunnar,
og hvernig ég hygg að sjálfsforræði hennar sé bezt fyrir komið,
ætla ég að ræða nokkru frekar hversvegna ég tel henni
knýjandi nauðsyn, að fá aukið frelsi, og að ríkið ætti beint að
sjá sér hag í að veita það.