Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Qupperneq 73
71
fundinum, 9. ágúst 1851, en um það segir í ævisögu Jóns eftir
dr. Pál Eggert Ólason, II. b., bls. 494, á þessa leið:
„Á tilsettum tíma kom Trampe og las upp ræðu sína af
blöðum, eins og vandi hans var; voru það mest snuprur til
þingmanna fyrir meðferð málanna. Veittist hann einkum að
stjórnskipanarnefnd. Kvaðst hann því, til að forða landinu
frá þarflausum útgjöldum, mundu slíta þinginu þá þegar.
Hnykkti mönnum allmjög við, enda voru fulltrúar fúsir að
halda áfram störfum og láta niður falla dagpeninga. Urðu
nú snöggir atburðir og alvarleg stund i þingsögunni. Og er
Trampe var kominn í miðja setninguna að lýsa fundinum
slitið í nafni konungs, greip Jón Sigurðsson fram i og mælti:
„Má ég biðja mér hljóðs til þess að forsvara gerðir nefnd-
arinnar og þingsins?“ En forseti lcvað nei við. Mælti Jón
þegar aftur: „Þá mótmæli ég þessari aðferð.“ En konungs-
fulltrúi svaraði, er hann og forseti gengu úr sætum sínum:
„Eg vona, að þingmenn hafi heyrt, að ég hefi slitið fundin-
um í nafni konungs." Jón varð þá enn þegar til andsvara:
„Og ég mótmæli í nafni konungs og þjóðarinnar þessari að-
ferð, og ég áskil þinginu rétt til að klaga til konungs vors
yfir lögleysu þeirri, sem hér er höfð í frammi.“ Tóku flestir
þingmenn undir það og sögðu í einu hljóði: „Vér mótmælum
allir.“
En fvrir utan voru danskir hermenn að heræfingum.
„Af þessu varð sú sögn síðar í alþýðumunni, að svo hefði
verið lagt fyrir hermennina, ef uþphlaup yrði, að skotnir
skyldu þrír þingmenn, fvrstur allra „sá livíti“ (Jón Sigurðs-
son), „sá halti“ (Jón Guðmundsson) og „sá digri“ (síra Hann-
es Stephensen).“ Og við þetta bætir höf.: „Þenna atburð
þekltjum vér svipmestan í allri alþingissögu og stjórnmála-
sögu lslendinga.“
M a g n ú s E i r í k s s o n, guðfræðinginn, dáum vér fyrir
framkomu hans á fjórða kirkjuþingi Norðurlanda í Ivaup-
niannahöfn árið 1871, er liann einn síns liðs og óstuddur af
öðrum reis gegn kirkju- og klerkavaldi þeirra tima. Þar eð
vér höfum svo ljósar sagnir um atburð þenna í endurminn-
ingum Matth. Jochumssonar, get ég ekki stillt mig um að
tilfæra kafla úr þeim hér.1) Matthíasi farast orð á þessa leið:
„Hann lióf ræðu sína á því, að hann kvað óhjákvæmilegt
að rannsaka tilorðning og áreiðanleik hinna fornu trúfræða
1) Sjá Iðuiini, 1915—16, bls. 258 o. s.