Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Side 207
205
1. AS tryggja þegnum sínum sjálfsögð mannréttindi, svo
sem málfrelsi og trúfrelsi, og að þeir líði hvorki skort
né harðstjórn.
2. Hátíðleg loforð um að jafna allar milliríkjadeilur með
friðsamlegum hætti, sáttagerð eða fyrir alþjóða dómstóli,
ef deilunum lýkur ekki með beinum samningum.
0. Að fallast á verulega takmörkun herhúnaðar undir al-
þjóðaeftirliti.
Sérhver sú þjóð, sem neitar að fullnægja þessum skilyrðum
eða ógnar annarri sambandsþjóð sinni með árás, verður þeg-
ar sett í viðskiptabann við bandalagið. En að baki því banni
munu standa herskipa- og loftfloti Bretlands og Bandaríkj-
anna og væntanlega einnig landher og loftfloti Sovétríkj-
anna.
Þessir ráðamenn friðarmálanna gera sér ljóst, að ef þessi
hugmynd um batnandi heimsskipulag á að lánast, verði að
gera ráð fvrir þátttöku liinna sigruðu sem liinna sigrandi
þjóða í heiminum. Ætla þeir, að til þess að ávinna sér sam-
vinnu og jafnvel stuðning öxulríkjanna til þessa, muni þurfa
alllangt vopnahléstímabil, þrjú til fimm ár eða jafnvel lengra,
áður en friður er saminn, — en þann tíma á setulið hinna sam-
einuðu þjóða að halda uppi lögum og reglu meðal hinna sigr-
uðu þjóða. En þetta langa millibil milli stríðs og friðar á að
nota til þess að Isefa skapsmunina og hefnigirnina á báðar
hliðar.
Ráðunautarnir liyggja, að einhver mestu mistökin, sem sig-
urvegarar fyrri heimsstyrjaldar gerðu sig seka í, hafi verið
þau að leyfa stjórnmálamönnum sínum og herforingjum að
semja friðarskilmálana, á meðan þeir voru enn bókstaflega
í vígamóði. Af mönnum, sem fyrir stundu höfðu allan hug á
að gersigra fjandmenn sína, verður naumast vænzt, að þeir
í sjálfri sigurvímu sinni semji heilbrigða og sanngjarna frið-
arskilmála. Hættan á byltingu og á hefndarráðstöfunum i
hinum sigruðu löndum verður einnig að líða hjá, og þjóðir
þeirra verða að sannfærast um góðvild hinna sameinuðu
þjóða í þeirra garð, áður en setuliðið er með öllu horfið þaðan.
En aðalverkefnin á vopnahléstímabilinu eru þessi:
1. Alger afvopnun Þýzkalands, Ítalíu og Japans og fvlgi-
fiska þeirra.
2. Að girða fvrir uppreisnir og' hefndarráðstafanir í lönd-
um þessum.
3. Að gripa sem, fyrst til hjálparráðstafana, svo sem útveg-