Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Side 158
156
skyldu, að allir geti veitt sér brýnustu lífsnauðsynjar og lífs-
gæði, frá vöggu til grafar. Hér sé um almenn mannréttindi
að ræða, er allir skuli rétt bornir til, er vilja vinna.
Sir William Beveridge telur, að víðtækar almannatrvgg-
ingar séu lykillinn að félagslegu örvggi, er bæfi nútíma menn-
ingarþjóðfélagi, sem bvggist á lýðræðisskipulagi. Grundvall-
arhugsun hans er eittlivað á þessa leið: Hver einstaklingur
á rétt á að njóta einfaldra lífsgæða. Hann má ekki skorta
lífsnauðsynjar, livað sem fyrir kemur, frá vöggu til grafar.
Til þess að hann geti veitt sér þær, þarf hann að hafa ákveðn-
ar lágmarkstekjur. En þá þarf liann líka að vinna. Það má
ekki bægja honum frá vinnu, t. d. með því að loka fvrir hon-
um starfsgreinum, þar sem hans er þörf, en sjálfur verður
hann að taka þeirri vinnu, sem honum býðst.
Þótt þessa sé gætt, geta tekjurnar brugðizt. Því geta valdið
sjúkdómar, slys, örorka, elli eða atvinnulevsi. Metaskálarnar
taka að liallast, því að kippt er burt einu eða fleiri lóðum, er
eiga að varðveita jafnvægið, öryggið. Þá ber að leggja á skál-
ina nýtt lóð í staðinn, tryggingabætur nógu háar til að jafn-
vægið iialdist. Það skiptir ekki máli, hvað af þeim er um
að ræða. Afleiðingin er hin sama, þ. e. teknamissir, og liann
skal bættur með fé, er næg'i fvrir lífsþurftum.
Ýmis atvik í lífi einstaklingsins valda hækkun á nauðsyn-
legum útgjöldum. Slvs og sjúkdómar svipta hann ekki að-
eins tekjunum, en hafa einnig heinan lcostnað í för með sér.
Sá kostnaður skal greiddur. Fæðingar, giftingar, jarðarfarir
valda aukaútgjöldum, og skal því greiddur sérstakur styrk-
ur, er svo er ástatt. Teknaþörf einstaklingsins evkst þeim
mun meira, sem liann á fleiri börn. Þess vegna er réttmætt,
að hann fái stvrk fvrir börn í ómegð og líka fvrir börn, sem
komin eru af þeim aldri, en eru honum byrði, svo sem vegna
náms.
Ivona, sem missir fyrirvinnu, á rétt á bótum um ákveðinn
tínia, hvort sem hún á börn eða ekki, meðan hún finnur sér
nýtt starfssvið. Eigi liún börn á ómagaaldri, er hið rétta starfs-
svið hennar að ala önn fyrir þeim, og ber henni þá sérstakur
lífeyrir fvrir það, auk þess sem hún fær greiddan venju-
legan ómagastvrk.
Þetta er í fám dráttum rauði þráðurinn í áætlun Sir
William Beveridges um félagslegt öryggi. Hér skal ekki farið
út i einstök atriði. Hann gerir hæði ráð fyrir trvggingnm með
iðgjöldum og ríkisaðstoð án iðgjalda.