Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Blaðsíða 200
198
þjóð eða þjóðum. Stríð eru ekkert annað en fjöldamorð á
mönnum og þjóðum og því í raun réttri hinn mesti glæpur,
sem unnt er að fremja. Ef því lýðræðisþjóðirnar með alls-
herjar-samtökum gætu komið þeirri skipun á, að liver sú þjóð,
er hæfi árásarstríð, ju’ði þegar fyrir svo megnri refsingu, að
hún þyrði ekki annað en hætta við svo húið, þá fyrst fengist
nokkurn veginn varanlegur friður. Með líku skal likt út drífa,
og stríð til þess að koma í veg fyrir strið er þá ekki annað en
lögleg refsing fvrir framinn glæp.
5. Fullkomið sjálfstæði þjóða er ekki lengur mögulegt né
ráðlegt. Þá er það var augljóst orðið, að Hitler ógnaði heims-
friðnum, höfnuðu hinar friðsömu þjóðir enn því ráði að „af-
stýra stríði með stríði". Vér sátum þá á kafi i friðarhillingum
vorum. En af því að eitt bindur annað í þessum heimi, þá
leiddi af þessu það, að Bandarikin, auðugasta land í lieimi,
þar sem öll hráefni virtust óþrjótandi, hefir nú nevðzt til að
stöðva hifreiðaframleiðslu sína til einstakra manna, skammta
bæði eldsneyti og fæðutegundir, leggja á drápþunga skatta
og bjóða út öllum herafla sínum, í einu orði sagt, að gjör-
breyta öllum lífsvenjum sínum og lifnaðarháttum.
En þessi bvlting í lifnaðarháttum Bandaríkjamanna, sem
einu sinni voru svo vissir um mátt sinn og pólitíska og fjár-
hagslega yfirburði og liátt hafnir yfir allar „erlendar þrætur“,
er bein afleiðing þess, að ÞjóðveVjar höfðu þá þegar
stöðvað alla hilaframleiðslu til einstakra manna, voru farnir
að skammta allar lífsnauðsynjar sínar, höfðu lagt á þunga
skatta og boðið út æskunni og öllum atvinnuleysingjum til
herþjónustu og hergagnagerðar.
Ef stjórn eins ríkis þvingar menn til þess að vinna 60 stundir
á viku, þá hefir það áhrif á framleiðsluna í öðrum löndum.
Ef ein ríkisstjórn elur upp æsku sína í hernaðaranda, eru
aðrar rikisstjórnir til neyddar heldur fyrr en síðar að ala þær
upp í líkum anda. Og grípi ein ríkisstjórn til einræðisvalds,
verða lýðstjórnirnar bráðlega að fara að fjarlægjast lýðræðis-
hugsjónir sínar og fela einum eða fleiri mönnum allt fram-
kvæmdavaldið. Þar eð vér nú höfum reynt, hvernig stjórnar-
far lands, sem er í 4000 mílna fjarlægð, hefir gjörbreytt dag-
legu lífi voru og háttsemi allri, liygg ég, að vér getum aldrei í
alvöru tekið upp hina fyrri „innilokunarpólitik“ vora framar.
í lok fyrri heimsstyrjaldar öðluðust fleiri þjóðir algjört
sjálfstæði en á nokkru öðru timabili sögunnar. Tuttugu árum
síðar voru fleiri frjálsar j)jóðir hernumdar en nokkru sinni