Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Side 205
203
með sanngjörnum kjörum aðgang að verzlun og hráefn-
um veraldar, slíkum sem þeim eru nauðsvnleg til góðrar
fjárhagslegrar afkomu.
ö. Þeir æskja að koma á hinni fyllstu samvinnu meðal allra
þjóða á sviði fjármálanna með það fyrir augum að hæta
vinnuskilyrðin, auka afraksturinn og trvggja félagslifið.
6. Jafnskjótt og ráðið er niðurlögum nazismans vona þeir,
að friður komist á, er tryggi öllum þjóðum lífsöryggi inn-
an landamæra sinna og veiti mönnum vonir um, að þeir
geti lifað lifi sínu, lausir við áhyggjur og skort.
7. Slíkur friður ætti að gera mönnum fært að ferðast um
öll heimsins höf án nokkurs farartálma.
8. Þeir trevsta því, að allar þjóðir heims liljóti, bæði af
raunverulegum og hugsæilegum ástæðum, að hætta að
beita [herjvaldi. Þar sei^i enginn varanlegur friður getur
haldizt, ef áfram er haldið hernaði á landi, sjó og í lofti
af þjóðum, er undirbúa eða kunna að undirbúa árásir
utan landamæra sinna, þá eru þeir þeirrar skoðunar, að
á meðan verið er að koma á víðtækara varanlegu skipu-
lagi um alþjóða-öi-yggi, sé afvopnun slikra þjóða nauð-
synleg. Þeir munu og styðja og hvetja til allra annarra
framkvæmanlegra ráðstafana, er létta kunna friðsömum
þjóðum hið þunga ok hervæðinganna.1)
Þannig hljóðaði yfirlýsing þessara tveggja miklu for-
sprakka lýðræðisríkjanna friðelskandi mannkyni til handa,
en þetta er þó ekki annað en fyrirheit eða nokkurs konar
vonarbréf um það, sem verða skal, ef bandaþjóðirnar sigra.
Þetla var aðeins yfirlýsing, en skriflega skuldbindingu gátu
þeir af skiljanlegum ástæðum ekki gefið einir á hafi úti, án
sambands við þjóðþing sín og utanríkisstjórn. En á Krímráð-
stefnunni, sem nú er nýliðin lijá, bafa leiðtogar hinna þriggja
miklu stórvelda lýst yfir því að viðstöddum utanríkisráð-
herrum sínum og yfirherforingjum, að væntanlegar friðar-
ráðstafanir allar skuli gerðar í anda Atlanzhafs-yfirlýsingar-
innar, en með þessu er hún orðin skuldbindandi fyrir banda-
menn þá, sem hér standa að málum og ætla sér að koma
á varanlegum friði, eftir að einræðisandinn hefir verið bar-
inn niður um gjörvallan heim. Og virðist nú hilla undir þau
málalok, svo framarlega sem eitthvert heimsveldanna brýzt
þá ekki út úr, þegar verst gegnir, með því að gera ráð fyrir
svnjunarvaldi.
1) Thc American Annual, 1942, bls. 59—G0.