Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Page 88
86
o. s. frv. En svo að menn sjái, hve siðavit þetta getur náð langt,
skal aðeins bent á skyldurnar við land og þjóð. Vilji menn
t. d. vita, hvernig þeim her að sitja land það, sem þeir byggja,
verða þeir að gera sér grein fyrir hnattlegu þess og veðurfari,
jarðvegi þess og gróðri, gögnum þess og gæðum, atvinnuveg-
um þess og afkomu þjóðarinnar í lieild til lands og sjávar,
og gera hvorki of mikið né of lítið úr, en þó einkuni lij’-ggja
að því, hvernig þeim beri að sitja landið og nytja auðsupp-
sprettur þess svo, að það fari batnandi, en ekki versnandi,
þvi að rányrkja á sjó og landi hefnir sín áreiðanlega fvrr
eða síðar og getur því orðið að litt bætanlegu þjóðarböli. En til
þessa verða menn sennilega að leita bæði til búvísinda, fiski-
rannsókna, hagfræðirita o. fl. Og vilji menn vita, hvernig þeim
ber að haga sér í þjóðmálum, ættu þeir ekki að leggja fullan
trúnað á, livað stéttarbræður þeirra eða flokksmenn kunna
að fullyrða, heldur reyna sjálfir að kvnna sér alla þjóðhagi,
afstöðu sinnar eigin þjóðar til annarra þjóða, viðskipti henn-
ar, verzlun, iðnað og afkomu alla, en þó einkum það, hvernig
úr megi bæta til þess að tryggja sem bezt afkomu þjóðarinnar
i heild. En vandamálið mesta og tíðasta, sem ekki verður
farið í nein sérstök fræðirit um, er þó það, hvernig mönnum
beri að breyta hverir við aðra, svo að af því hljótist gott eilt,
er orðið geti öldum og óbornum til láns og blessunar. Þar
kemur til kasta siðavits og siðgæðis mannsins sjálfs, en sið-
fræðin gelur aðeins gefið þessa almennu bendingu:
a ð t e 1 j a a 111 þ a ð g o 11 o g r é 11, e r t r y gg i r m a n n-
lifið, fegrar þ a ð og göfgar, en allt það illt og
r a n g t, e r h o r fir l i 1 a f t u r f a r a r o g niðurdreps.
Með þetta í huga skulum vér nú snúa oss að því, hvernig
liinum góða vilja kunni smám saman að takast að samræma
sig því, er hann telur sannast, réttast og bezt. En fyrst verð-
um vér þó að setja oss eðli viljans sjálfs sem skýrast fyrir
sjónir.