Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1967, Side 172

170
TlMARIT VPl 1967
aður. Allt fyrirtækið hefur kostað á þriðju
milljón plús vinnutap, og er mikið á íslenzkan
mælikvarða að eiga að borga það allt úr eigin
vasa.
En það er meira í bátnum. Það eru 2 stórir
blásarar í afturlestinni, sem tekur um 1.800
tunnur á 2 hilluröðum. Nú vil ég segja frá þeirri
reynslu, af því að Hjalti Einarsson kom inn á
það í gær, að það væri nauðsynlegt að einangra
bátana sérstaklega. Við áttum annan bát, sem
var með tréeinangrun eins og flestir voru með,
og að fenginni reynslu af því taldi ég hana
ekki það góða, að ég vildi kosta því til að setja
einangrun í allt skipið, því að þetta er miklu
stærra skip, svo ég hólfaði þetta niður. Hér er
breiddin eitthvað um 2,20 m sitt hvoru megin,
og við fluttum í sumar í rúma 30 klukkutíma
ágætan farm í öllu skipinu og fengum upp úr
því 1.000 tunnur uppsaltaðar og það kom okkur
algerlega á óvart, að síldin, sem lá í hliðarhólf-
unum kom einna bezt út. Það er staðreynd, að
sjórinn við Island er svo kaldur og loftslagið
er svo kalt, að þarna var hitinn 6-7°C. Hins
vegar var meiri hiti inni í aðaliestinni. Síldin var
alltaf bezt yzt, þó þar væri engin einangrun.
Þessa reynslu held ég að fleiri útvegsmenn hafi.
Þetta þýðir það, að við þurfum að gera okkur
grein fyrir því, hvað mikið notagildi kemur út
úr aukinni einangrun á framlagða kostnaðarein-
ingu vegna þess, að sjórinn hér er svo oft 4-6 °C
heitur og loftið utan við jafnvel undir frost-
marki. Því hurfu margir frá einangrun. Á móti
er lestin mjög hrein, og við settum í okkar skip
sjálfvirka klórdælu, sem vinnur alveg með spúl-
un og dauðhreinsar eða velhreinsar lestina í
hvert skipti, eftir því sem menn vilja. Það er
stór tankur við dæluna og það er bara stutt á
hnapp og þá fer allt af stað.
Kælingin í aðallest eru tveir stórir blásarar
að framan og aftanverðu hjá okkur. Sumir hafa
spírala að ofan, en að mínu viti er sú kæling
ekki eins hagkvæm, vegna þess að loftið er kyrrt.
Yfirborð síldarinnar kælist kannski hálft fet
niður eða meira eða minna, en þegar við setj-
um tvær hillur í, þá verður hreyfing á loftinu
fram og aftur, og miklu meiri yfirborðskuldi
er fyrir hendi. Eins er það, að þegar hreyfingin
er á loftinu, áður en við setjum síldina í, er
heildarlestin vel kæld, og hjá okkur um 0°C.
Sum skip komast í plús 3-4°C. En það er að
mínu viti mjög mikið atriði, að lestin sé eins
köld og hugsanlegt er, þegar við byrjum að láta
farminn í. Af fjárhagsástæðum gat ég ekki út-
búið bátinn eins og ég vildi, og við gátum ekki
fengið dælu, strax þegar hann var nýr. Nú er-
um við búnir að eignast dælu, og það eru allt
önnur afköst. Það er þýzk 12 tommu dæla, og
af því, sem ég heyrði áður og aflaði mér upp-
lýsinga um, er hún sú bezta á markaðnum. Hún
skilar síldinni algerlega óskemmdri í gegn, þó að
dælt sé nærri 300 tonnum á klukkutima. Nú má
deila um það, hvað maður á að leggja mikið í
svona kostnað, vegna þeirrar staðreyndar, að
enn fæst ekkert viðurkennt fyrir betra hráefni
úr skipunum. Og það er hatrammleg staðreynd,
að Síldarútvegsnefnd og þeir menn, sem hafa
þessi mál með höndum, fylgjast ekkert með
bátunum, hvort það er ein hilla, tvær hillur eða
engin hilla eða jafnvel hvernig lestar eru hreins-
aðar. Svo að það er álitamál og næstum barna-
legt að leggja í síaukinn kostnað og fá enga
viðurkenningu, ekki einu sinni undirtektir. Ég
sótti um það til Fiskimálasjóðs, að fá að fylla
,,steisinn“, sem við köllum svo, með plastköss-
um, og sótti um lítilf jörlegan styrk til að kaupa
kassana. En bréfið fór beint í ruslakörfuna. Nú
er það staðreynd, að bæði Héðinn og Reykja-
borg og nokkur fleiri af þessum stærri skipum
munu geta siglt með síldina 300-400 mílur,
vegna þess að þau eru betur útbúin en önnur
skip. Nú eru Siglfirðingar að fara af stað og
kaupa stórt flutningaskip, sem kostar milljónir.
Ég verð að segja það fyrir mig og örugglega
fleiri útvegsmenn, sem hafa svipaða skoðun og
ég, að það er miklu betra og miklu skynsam-
legra að borga okkur 5, 10 eða 15 aura auka-
lega, eftir því hvort við siglum með síldina 100
mílur, 200 eða 400 mílur, til Siglufjarðar eða
á Seyðisfjörð, heldur en að leggja í svona kostn-
að, því að þetta skip fyrir Siglufjörð og ein-
hverja aðra verður aldrei rekið nema með
happa og glappa aðferð og hlýtur fyrr eða síð-
ar að verða dauðadæmd tilraun eða hugmynd.
Þetta er mitt persónulega álit, en ég veit það,
að nokkrir hugsa svipað. Auðvitað rákum við
okkur á fjölda vandamála vegna þess, að það
er engin stofnun hér á Islandi enn þann dag í
dag, sem aðstoðar okkur. Það eru hér ágætir
tveir menn, sem sitja hérna, og einn hérna niðri
í salnum, sem voru samt boðnir og búnir til að
aðstoða mig í tíma og ótíma við að útbúa bát-
inn og veita mér upplýsingar. Þetta var allt
gert í aukavinnu og með því að ég ruddist inn
á þá. Þetta er leiðinlegt. Og það er öruggt mál,
að það væri hægt að gera miklu betra átak, ef
það væri skilningur þeirra manna, sem um síld-
arútvegsmálin fjalla, hvers virði það er að koma
með gott hráefni að tunnunni. Það er enginn ís