Andvari

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Andvari - 01.01.1973, Qupperneq 162

Andvari - 01.01.1973, Qupperneq 162
160 ÞÓRÐUR JÓNSSON ANDVAIU Guðmundur heldur uppi skörulegri málsvörn gegn þeirri skoðun, sem hér er lýst, að mannskepnan sé máttvana leiksoppur vélgengra efnahvarfa. Rök- stuðningur hans í því efni er mjög sannfærandi. Virðast mér sjö fyrstu kaflar bókarinnar einna markverðastir, þó að þar komi e. t. v. lítið frá höfundi sjálfum. Ég hef ekki hrifizt af sálfræðitilgátum Guðmundar, en þær hefur hann vafa- laust sjálfur talið merkasta efni bókarinnar, enda varð hann doktor fyrir vikið. Afstaðá mín rnótast af þeirri skoðun, er ég mun ekki rökstyðja að þessu sinni, að eina aðferð vor til öflunar þekkingar sé hinn vísindalega aðferð. Ég tel enga ástæðu til að trúa á tilveru fyrirbrigða, sem reynsluþekkingu knýr mig ekki skilyrðislaust til. Á framangreindum forsendum virðist mér kenning Guðmundar um bina ósjálfráðu eftirlíkingu fremur fánýt lrá heimspekilegu og vísindalegu sjónarmiði. Aftur á rnóti er kenningin hvorki leiðinleg né óskynsamleg og vel þess virði að vera lesin. Hún sýnir ýmislegt í nýju ljósi. Helzta stíleinkenni Hugar og heims er, að bókin er í upphafi samin sem fyrirlestrar. Þau lögmál, sem gilda urn samningu fyrirlestra, eru öll önnur exr um ritverk. Er því irokkuð urn endurtekningar, og einatt eru í upphafi kafla dregn- ar saman aðalniðurstöður fyrri kafla. 1 fyrirlestrinum verður framsetning að vera svo skýr, að áheyrendur skilji jafnharðan. Þetta hefur Guðmundi tekizt með ágæturn. Skýrleiki framsetningarinnar er jafnvel sums staðar á kostnað ná- kvæmni. Moldviðri er hvergi finnanlegt. Ég minnist þess ekki að hafa þurft að marglesa málsgreinar, eins og algengt er í heimspekiritum. Aðdáunarvert er, hversu vel höfundi hefur auðnazt að sneiða hjá því fræðiorðamyrkviði, er tröllríður oft talanda menntaðra manna. Surnir kaflar bókarinnar er byggðir upp líkt og tónverk. Éremst er slegið fram tilgátu, fullyrðingu eða spurningu. Hún er síðan rædd fram og til baka og málflutningurinn skýrður með dæmum. Oft vitnar Guðmundur til ljóð- skálda, allt frá höfundum Eddukvæða til Einars Benediktssonar. I heild má segja, að mikil reisn sé yfir málfarinu, eins og tilvitnanir ættu að sýna. Sigurður Guðmundsson skrifaði ritdórn um Hug og heirn í Skírni árið 1913 (378.-383. bls.). Éýkur hann þar miklu lofsorði á bókina og málflutning höfundar allan. Kemur fram í ritdómi Sigurðar, að Guðmundur Einnbogason hefur búið til ýrnis nýyrði í fyrirlestrum sínurn, t. d. orðið hneigð. Sigurður Guðmundsson fagnar því, að nú skuli heimspekingur vera að rísa upp með Is- lendingum. Hann segir: „Heimspekiprófessorinn ætti að geta orðið þjóð sinni þarfur maður. Hann ætti að geta unnið sér frægð og þjóð sinni sæmd með ritstörfum sínum." Víst er, að Guðmundur Einnbogason hefur orðið bæði sjálf- um sér og íslendingum öllum til sóma með heimspekiiðkunum sínurn.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.