Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Qupperneq 142

1
140
vant að því er snertir spurninguna um það, hvort maður eigi
að teljast sakbær eða ósakbær.1 2)
Bendir hann á, að liin eldri lögspeki, allt frá dögum Pufen-
dorffs (1660) og fram á þenna dag hafi talið alla menn, nema
börn og fávita, ábvrga gerða sinna, með því að vilji mannsins
væri frjáls og óháður, en raunsæisskólinn, sem svo
er nefndur (the positivist school) hafi fyrir ýtarlegar rann-
sóknir komizt að raun um, að liávaði allra afbrotamanna séu
ýmist fávitar, sálsjúkir cða haldnir þeim ástríðum og firr-
um, sem þeir fái ekki við ráðið; þeir eigi því frekar heima á
uppeldisstofnunum og geðveikrahælum en í betrunarhúsum.
Skulu nú tilfærðir nokkrir kaflar úr ritinu þessu til sönn-
unar.
Um sjálft réttarfarið fer enskur maður, er það hefir rann-
sakað, Fenner Brockway, eftirfarandi oi'ðum: „Ein ó-
umræðileg heimska fangelsis-skipulagsins er fólgin i þeirri
staðreynd, að það fer með allar tegundir afhrota á sama
hátt. Það skiptir engu, hvort maðurinn er þjófur, drykkju-
maður, glæpist á börnum eða hefir framið stjórnmálalegt
afbrot, hvort hann hefir gert sig sekan um tvikvæni, skjala-
fals eða morð. I öllum aðalatriðum er farið eins með þessa
menn; þeir eru lokaðir inni i fangaklefum sínum 16 klukku-
stundir á dag, látnir vinna einhverja fvrirskipaða vinnu og
bannað samneyti við aðra menn. Þeir hafa syndgað á móti
lögum ríkisins og verða að þola hina viðlögðu hegningu, sem
ríkið (o: hegningarlögin) hafa lagt við sérhverju afbroti."3)
En hvernig er nú ástatt um sálarlíf fjölda þessara afbrota-
manna? Var það rannsakað, áður en þeir voru sakfelldir,
og er vist, að þeir séu sakbærir?
1 fjölda tilfella eru þessir afbrotamenn alls ekki sakbærir
af því, að þeir eru annaðhvort fávitar, vitfirringar, sálsjúkir
eða haldnir einhverjum firrum eða ástríðum, og af því leiðir,
að þeir geta ekki ráðið við sig eins og fóllc flest, en eru svo að
segja knúðir til að breyta á einhvern ófélagslegan hátt.
Þeir eru haldnir af einhverjum sálarlegum eða félagslegum
m i s 1 ö g u m (maladjustements), sem þeir geta ekki ráðið við,
og því eru athafnir þeirra ekki „viljaðar“ í eiginlegri merk-
ingu þess orðs og mennirnir því í raun og veru ekki sakbærir.
1) Olof Kinberg, M. D.: Basic Problems of Criminology, Levin &
Munksgaard, Cop.1935.
2) Sama rit, p. 160.