Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Blaðsíða 226

224
úr borg og bað menn um að hjálpa deyjandi lýð. Að vanda
héldu flestir auðmenn að sér höndum, en öll alþýða manna
og nokkrar ríkisstjórnir veittu svo mikla bjálp, að séð var
fyrir 10 milljónum manna i marga mánuði.
Mörgum árum síðar sagði Nansen um það, er hann liafði
séð í Rússlandi veturinn 1921: „Það, sem ég sá, liggur alltaf
á mér eins og farg.“
Fjórða starfið, sem Nansen lókst á hendur og tókst vonum
framar að framkvæma, voru hinir miklu þjóðflutningar
Grikkja og Tyrkja að áliðnu sumri 1922.
Grisk-tyrknéska stríðinu lauk um það bil með ægilegum
ósigri Grikkja. Allt að l1/^ milljón Grikkja og Armeninga
flýði í ofboði frá Þrakíu og Litlu-Asíu til Grikklands. 300 000
manns frá Austur-Þrakíu liafði unnizt tími til að taka með
sér búslóð sína, en fleslir flóttamanna eða rúmlega 1 milljón
lögðu af stað allslausir eins og þeir stóðu, í ofboði sínu.
Símað var til Nansens um ástandið. Þjóðabandalagið sal
á fundi, og hann skýrði því þegar frá þessu, svo og, að befj-
ast vrði handa tafarlaust, ef bjarga ætti þessari ll/> millíón
hjálparvana manna. Þegar á öðrum degi var lokið við lcaup
á miklum matarbirgðum, tjöldum o. fl. Síðan lagði Nansen
af stað til Makedoníu og þaðan til Ivonstantínópel, þar sem
nevðin var mest; ræddi hann við sendiherra Tyrkja þar um
skipti á föngum og flóttamönnum og íbúum lieilla lands-
hluta. Þekkjast varla í mannkynssögunni dæmi slíkra skvndi-
legra þjóðflutninga. Neyðin var að vísu mikil í bili með æðis-
gengnu ofboði, sulti, sóttum og mannslíkum í lirönnum á
þjóðvegum. En furðu fljótt rættist þó úr þessu á hinn liappa-
sælasta hátt. Rauði kross Bandaríkjanna sá fyrir 800 000
manns fyrsta veturinn. Víðáttumikil landflæmi lágu óræktuð
i Þrakíu og Grikldandi, þar sem flóttamönnum vár skipað
niður á 500 000 ba lands. Endalyktir urðu hinar æskilegustu,
að uni 1 x/% milljón grískra manna settist að á Grikldandi, en
um Y> milljón Tvrkja fékk aðsetur á jörðum flóttamanna
i Litlu-Asíu, eða svo var til ætlazt. Og árangurinn varð sá,
að Grikkland varð stórum bctra, fólksfleira og stærra land
én áður. (p. 299).
Finnnta og síðasta aflraun Nansens, þessa andlega Her-
aklesar nútímans, var að reyna að rétta hlut hinnar armensku
jijóðar, er varð þjóða verst úti i hildarleik fyrri heimsstvrj-
aldar. Reit Nansen einnig bók um þetta: Um Armeníu
(Oslo 1927), aðallega til þess að vekja athygli manna á þess-