Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Side 234

232
vorri í þessu stríði og allri framkomu Bandaríkjanna i vorn
garð til þessa, en að oss að þessu stríði loknu og ef aðrir betri
og tryggari möguleikar ekki bjóðast oss, en að vér ættum að
leita halds og trausts hjá þeirn í nánustu framtíð og hníga
mörg rök að því. Bandaríkin verða sennilega að þessu stríði
loknu sterkasta berveldið á sjó; Bandaríkjamenn bafa svipað
stjórnarfar og vér og unna lýðveldisskipulaginu; þeim er
sjálfum hagur að því og trygging gagnvart Evrópu að geta
bafl hér á ófriðartímum bæði flugvelli og flotahafnir, en
oss sjálfum á hinn bóginn hagur og trvgging í því að verða
ekki bitbein Evrópuþjóða, hvenær sem þeim þóknast að fara
i stríð. En þótt vér fáum hervernd Bandaríkjanna, getum
vér engu að síður og jafnvel betur rækt menningarsambönd
vor við Norðurlönd, sbr. hinar áætluðu flugleiðir um ísland,
en verzlun og viðskipti víðsvegar um Evrópu, eins og oss
sjálfum hentar bezt. Ef vér aftur á móti kjósum vernd ein-
hverra Evrópuríkja, er jafnan hætl við, að vér drögumst inn
í stvrjaldir þeirra. Ákjósanlegast væri auðvitað það, ef unnt
væri að koma á einliverskonar allsherjarstjórn í heiminum,
er liefði nægilega sterkan ber og flugflota til þess að varna
því á hverjum tíma, að árásarstríð gæti brotizt út, bvort lield-
ur er á stórar þjóðir eða smáar. En ég er ekki meira en svo
trúaður á, að það geti orðið í fyrirsjáanlegri framtíð.
Atlanzbafsyfirlýsingin gæti sem bezt orðið undirstaða þess
bins nýja sáttmála, er vér kvnnum að gera við Bandaríkin,
og þá ekki síður lög þau, er þeir sjálfir bafa samið og gefið
út um viðurkenningu á lýðveldi voru og sjálfstæði. Hvorl-
tveggja þetta tryggði oss, eins og hver maður getur séð, vort
eigið stjórnarfar, aðgang að öllum þeim liráefnum, sem oss
eru nauðsynleg til góðrar afkomu, samvinnu um fjármál,
bætt vinnuskilyrði, aukinn afrakstur og lífsöryggi innan
landamæra vorra og á höfum úti. Ég sé því ekki, að vér get-
um aflað oss betri kjara í sambandi við nokkura aðra þjóð
af þeim, sem nú eru uppi og nokkurs eru ráðandi í heimin-
um. Og eftir hugsjónum Bandaríkjamanna sjálfra og því,
livernig þeir liafa komið fram við oss bingað til, treysti ég
þeim bezt, einnig frá stjórnarfarslegu sjónarmiði. En — ís-
lendingar viljum vér allir vera og fá sjálfir að ráða öllum
málum vorum á friðartímum. Örvggi lands og þjóðar er þó
fyrir öllu, og því hefir bér verið vakið máls á þessu, sem
um alla framtíð verður eitthvert bið mesta af öllum vanda-
málum vorum.