Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1939, Page 273

271
fötunum. Fjöldi sjíkra sagna er til, en fæstar nógu vel vott-
festar bæði fyrir og eftir, og því er svo lítið á þeim að bvggja.
En þótt þetta þætti sannað, að dánir menn gætu sagt til sín
og birzt ættingjum og vinum, þá er aðeins sýnt með því, að
eitthvað af manninum lifir andlát hans, en bve lengi og á
livern hátt, er alls ekki þar með sagt.
Annars leggur próf. S. Alexander, að því er virðist, mjög
lítið upp úr því, hvort vér jarðarbúar lifum eða deyjum.
Hann kemst þar að svipaðri niðurstöðu og Will. James,
þar sem hann segir (í Varieties, p. 524) : „Ef ,eilifðin‘aðeins ber
umhyggju fyrir hugsjónum vorum, þá fæ ég elcki séð, livers-
vegna vér ættum ekki að vera fús til að fela þær öðrum á
liendur ...“ S. Alexander hyggur meira að segja, að flest
mæli á móti því, að menn lifi likamsdauðann, og muni flestar
svo nefndar „sannanir“ fyrir framhaldslífi manna hvíla á
óskþrunginni hugsun um að reyna að fá þetta með einhverju
móti sannað, en það megi auðvitað ekki liafa álirif á endan-
lega heimsskoðun vora.1)
12. Trúin á guð. Þá vildi ég, áður en ég lýk máli mínu, henda
á þau miklu straumlivörf, sem orðin eru á skoðun manna
á tilverunni, það sem af er þessari öld. Fyrir og um 1900
munu flestir hinna mestu vísindamanna lieims liafa hallazt
að hinni vélrænu efnishyggju. En nú er öldin önnur. Flestir
hinna frægustu núlifandi eðlisfræðinga, Einstein, Edd-
ington, Jeans og Millikan aðhjdlast einhverskonar
hughyggju eða jafnvel lireina og beina guðstrú.
Af þeim er Ei n s t e i n, eins og vænta mátti, einna orð-
varastur í ummælum sínum, en segir þó, að það sé ekkert
óeðlilegt í því, þótt „oss gruni á bak við fyrirbrigðin ein-
hverja vitsmunaveru svo mikla og volduga, að vér fáum ekki
á neinn hátt skilið liana“.2)
Eddington, sem er kvekari að trú, segir í einu smáriti
sínu3): „Vér þörfnumst fullvissu um, að sálin sé ekki að elta
neinn hugarburð, þegar hún er að leita inn í liinn ósýnilega
lieim. Vér þörfnumst þeirrar fullvissu, að trúin, tilbeiðslan
og umfram allt kærleikurinn sé ekki til einskis, þegar honum
er beint í áttina til þess andlega. Það er ekki nóg, að sagt sé,
að það sé hollt fvrir oss að trúa þessu, að það geri oss að betri
1) Space, Time and Deity, p. 423.
2) Sjá Heimsmynd visindanna. Fyljíirit við Arbók háskólans 1928—29. Hvk,
1931. hls. 132 o. s.
3) A. S. Eddington : Science and the unseen World, 1929, p. 42 o. s.