Andvari

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Andvari - 01.01.1973, Qupperneq 67

Andvari - 01.01.1973, Qupperneq 67
ANDVAIU NJÁLA MIÐALDAHELGISAGA? 65 sín — livað sem siðferðishugmyndum líður. En það er áreiðanlega ekki krist- inn hugsunarháttur að láta í Ijós löngun sína til hefndar opinberlega, allra sízt á hinztu stund ævinnar. Ef höfundurinn hefði viljað lýsa Njáli sem manni búnum hreinum kristilegum dygðum, þá hefði hann auðvekllega getað sleppt þessu tali um hefnd. En hann er nógu frjálslyndur til þess að gera það ekki; og það er ekki snefill af vanþóknun í frásögn hans af þessu atriði, öðru nær. Mér skjátlast mjög, ef Njáll skvldi ekki - einmitt vegna þessara orða sinna - rísa hve hæst í þessum harmleik og öðlast samúð okkar meira en nokkru sinni fyrr. Skyldu Islendingar 14. aldar hafa litið þetta öðrum augum? Og ef svo, hvers vegna? Njáli er boðið að kjósa líf eða dauða, og hann kýs dauða. Elrafnkatli er gert sams konar boð í Hrafnkels sögu, þegar hann er fallinn í hendur andstæð- ings síns, Sáms. En Hrafnkell kýs líf. Hermann Pálsson hefur fjallað um þessa ákvörðun Elrafnkels í áðurnefndu riti sínu. f samræmi við aðalsjónarmið sitt sér hann hana í Ijósi miðaldaguðfræði og vitnar í Idugo frá St. Victor (um 1097—1141): „Umfram allt var manninum fyrirskipað að varðveita bæði sitt eigið líf og líf annarra manna.“ Þannig hegðar Hrafnkell sér í þessu tilfelli eins og kristnum manni sæmir. En hvað um ákvörðun Njáls, ef við leggjum á hana sama mælikvarða? Hann fyrirfer ekki aðeins sínu eigin lífi; kona hans, Bergþóra, og Þórður litli, dóttursonur þeirra, fylgja dæmi Njáls og vísa bæði heint til tryggðar sinnar við bónda sinn og afa. Þannig virðist Njáll hreyta miklu verr en Hrafnkell, frá kristilegu sjónarmiði. En því fer fjarri, að höf- undurinn fordæmi hann. Samanburðurinn virðist líklegastur til þess að benda okkur á, að varla er hægt að leggja þröngan siðferðislegan mælikvarða — svo maður tali nú ekki um guðfræðilegan — á lífsskoðun þá, sem birtist í Njálu. Morðbrennan að Bergþórshvoli hefur stundum verið borin saman við Flugumýrarbrennu haustið 1253, en Sturla Þórðarson lýsir henni í íslendinga- sögu sinni. Sturla, sem hafði verið viðstaddur brúðkaup Ingibjargar dóttur sinnar að Flugumýri, en farið þaðan fáeinum klukkustundum áður en brennu- menn komu, hlýtur að hafa tekið þennan atburð mjög nærri sér; meðal ann- art'a manna, sem voru drepnir þar, var einnig brúðguminn, tengdasonur hans. Fegar Sturla er að ljúka frásögn sinni af þessari hræðilegu nótt, kemst hann svo að orði: „Þessi tíðendi spurðust brátt, og þótti öllum vitrum mönnum þessi tíðendi einhver mest hafa orðið hér á íslandi, sem guð fyrirgefi þeim, er gerðu, með sinni mikilli miskunn og mildi" (444; leturbreyting mín). Ég hef vitnað í þessa málsgrein til þess að sýna fram á ákveðinn mismun á slíkum textum sem Islendinga sögu og Njálu. Við myndum eflaust hafa litið á slíka athugasemd eftir höfund Njálu sem falska nótu. Það má ganga út frá því, að hann hafi verið 5
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.