Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1924, Blaðsíða 116

j.i 6
W. Johannsen
ur, hvor með sínu eigineðli, sameinast og verða að einni
nýrri sellu með tvöföldu eðli, sem við sameininguna fær þann
dásamlega eiginlegleika að geta þróast og verða að fóstri.
Það hlýtur því að vera fólginn einhver hulinn kraftur í báð-
um kynsellunum, því að flestir eru nú ásáttir um, — og pró-
fessor Johannsen heldur einnig þeirri skoðun fram, — að
eggið frjóvgi sæðisselluna á sama hátt sem hún frjóvgar eggið,
þar sem sameining þeirra verður tilefni til nýrrar veru. En um
þetta atriði hafa verið háðar langvinnar deilur. Sumir hjeldu
fram að afkvæmið myndaðist aðeins af sæðissellunni, en aðrir
álitu að eggið væri höfuðlind lífsins; menn skiftust í sæðis-
áhangendur og eggáhangendur (spermatistar og ovistar).
Til þess að geta skilið undirstöðuatriðin í rannsóknum
Johannsens, verða menn að leggja á minnið ýms vísindaleg
nöfn, því að annars verður lestur bókar hans að litlu haldi.
Þannig nefnast kynsellurnar gametur, áður en þær renna sam-
an, en zygotur eftir sameininguna. Á hinum fyrstu þroskun-
arstigum eru allar zygotur hjerumbil eins að útliti, en hið
insta eðli þeirra hlýtur þó að vera mismunandi, úr því að
þangzygotan verður að þangi, síldarzygotan að síld og manns-
zygotan að manni. Frummismuninn, eða hið mismunandi eðli,
nefnir próf. Johannsen stofnunarsniðið - anlcegsprœget, genotypan.
— Ef tvær gametur hafa hina sömu genotypu, myndast homo-
zygotur, og ef þær hafa mismunandi genotypu, framleiðast
heterozygotur, sem mynda flestar lifandi verur (organisma) í
heiminum,
í>að er stofnunarsniðið (genotypan), sem samkvæmt
kenningum Johannsens ákveður og takmarkar einstaklingseðli
og ásigkomulag sjerhverrar lifandi veru, bæði meðal manna,
dýra og jurta í sambandi við lífskjörin, og þetta tvent
myndar undirstöðuna undir allar arfgengisrannsóknir. Þróun
og vöxtur einstaklinga með sama stofnunarsniði verður mismun-
andi uudir breytilegum og ólíkum kjörum, sem þannig orsak-
ar eða framleiðir fyrirbrigðissniðið, (Fremtoningspræget,
fænotypan). Prófessor Johannsen hefur með mikilli skarp-
skygni aðgreint (definerað) þessi tvö snið, og hefur sýnt fram
á með ótal tilraunum að rannsóknin á þeim er höfuðatriðið í
ættgengisvísindum nútímans. En um margar umliðnar aldir
gátu menn ekki aðgreint þau áhrif, sem stofnunarsniðið hefur
á afkvæmið, frá þeim áhrifum, sem hin ytri kjör hafa á það.
Eitt af höfuðdeiluatriðunum um arfgengi er það, hvort
áunnir eða aflaðir eiginleikar gangi f erfðir (erhvervede
Egenskabers Arvelighed); markmið allra rannsókna á þessu