Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1924, Page 150

150
Skuldir íslands
Skuldir íslands. Eftir þvi sem »Tíminn« skýrði frá
2. júní í fyrra voru skuldir Islands út á við samkvæmt opin-
berum skýrslum, sem höfðu þá legið fyrir alþingi, um 50
miljónir kr., þar með voru taldar skuldir verslana, bankanna
og landsins. En auk þess skuldar Reykjavíkurbær, segir blaðið,
um 5 miljónir kr. erlendis, sem landið alt er í ábyrgð fyrir.
í’ar að auki er landið í stórkostlegum ábyrgðum erlendis fyrir
4—5 togarafjelög í Reykjavík og Hafnarfirði. Hið sama blað
mun og hafa sagt, að skuldir íslands væru um 60 miljónir
kr., þar af um 20 milj. kr. skuldir landssjóðs, en um 40 milj.
skuldir bankanna, verslunanna og annara stofnana eða fjelaga.
Hver maður á Islandi fæðist því nú með yfir 630 kr. skuld.
Það er dálaglegur arfur, sem núverandi kynslóð lætur eftir sig,
eða hitt þó heldur, eftir fárra ára sjálfstjórn í fremur góðu
árferði.
Samt þótti hinu síðasta ráðaneyti þetta eigi nóg, heldur
tók það í vetur 200000 pund sterling að láni handa lands-
sjóði, og var það 6 miljónir og 600 þúsundir kr. með því
verði, sem þá var á ísl. krónum, Við þetta óx skuld hvers
mannsbarns á íslandi um 70 kr., svo að nú fæðist þar hvert
barn með 700 kr. skuld, og skuldir þjóðarinnar eru um 66
milj. kr. í’að er afarmikið fyrir jafnfátæka og fámenna þjóð
sem Islendinga, enda hafa þeir aldrei fyr sokkið svo djúpt
ofan í skuldir. Falli gengi íslenskra peninga enn meira, vex
skuldasúpan, því að allar skuldir til útlanda á að greiða eftir
gengi útlendra peninga, enskra, danskra, hollenskra, eða
þeirra landa þar sem lánin eru tekin.
Gengi íslenskrar krónu hefur á síðustu árum verið um
46 til 50 aurar gulls, eða tæplega hálfvirði af því, sem hún
hljóðar upp á og gilti áður en ísland komst í hið mikla
skuldabasl. Aðalástæðan til falls þessa er ofmikil seðlaút-
gáfa og hinar miklu skuldir, enn fremur eyðslusemi lands-
manna og vantraust á hinu unga ríki. Glöggur útlendingur
þarf eigi að dvelja lengi á íslandi til þess að sjá að landinu
er illa stjórnað, og að þar er tilfinnanlegur skortur á reglu-
semi og eftirliti. Hvergi nema á íslandi geta menn mætt
drukknum embættismönnum á götum höfuðborgarinnar og
það um hádegisbilið T’að þarf eigi marga slíka menn til
þess að kasta dimmum skugga á alla þjóðina. Að slíkt get-
ur átt sjer stað, sýnir hvernig landsstjórnin er. Mjög frægur
vísindamaður í Veslurlöndum kom fyrir nokkrum árum til
Reykjavíkur. Hann var eigi lengi að sjá hvernig Landsbóka-
safnið var. Hann kvað það vera hinn dýrasta letigarð í heimi.