Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1924, Page 125

Sagá Abrahams I.incolns 'tiandaríkjafurseta 125
Emaus, Reykjavík 1923. 469 bls. með þremur myndum.
Verð 12 kr. óinnb., 14 kr. í bandi.
Haustið 1879 spurði jeg Willard Fiske prófessor, hvern
Bandamenn teldu sinn merkasta mann. Hann svaraði W a-
shington. Mjer hafði dottið í hug að hann mundi jafnvel
nefna Benjamln Franklin. Jeg hafði lesið æfisögu hans,
er jeg var lítill drengur, og mjer þótti því mjög vænt um
hann. Æfisaga hans er ein af þeim þremur bókum, sem
höfðu mest áhrif á mig í æsku. Jeg spurði því prófessor
Fiske hvern þeir teldu næstan Washington og vonaði að hann
nefndi nú Franklin, en hann nefndi Abraham Lincoln.
Vorið 1900 spurði jeg prófessor Fiske suður í Florens á ný,
hvern Ameríkumenn teldu sinn ágætasta mann. Hann sagði
þá Abraham Lincoln. Nú voru liðin 35 ár síðan hann fjell
frá, og Ameríkumenn höfðu fengið tíma til að átta sig á
gjörðum hans og hvílíkur ágætismaður hann var. Jeg hef
oft hugsað um það síðan, hvort svo göfugur maður hafi
nokkurn tíma setið að ríkisstjóm eða í konungshásæti sem
Lincoln, svo vitur, góðgjarn og kærleiksríkur, en jeg get ekki
bent á neinn á miðöldunum eða á hinum nýrri öldum; mjer
hefur stundum dottið í hug að Washington og Gustaf Adolf
væru honum næstir. Um slíkt er þó mjög erfitt að dæma.
Það er afarmikið varið í það fyrir hina íslensku þjóð, að
hafa fengið rækilega sögu af Lincoln á íslensku Fáar bækur
geta haft jafngóð áhrif á menn eins og æfisögur hinna bestu
manna; það væri því óskandi að bók þessi næði mikilli út-
breiðslu á íslandi. Mjer datt í hug, er jeg hafði lesið hana:
Ef alþingi elskaði ísland og hina íslensku þjóð eins mikið
eins og suma af þeim mönnum, sem sitja á þingi, þá mundi
það veita tíu eða tuttugu þúsund kr. til þess að kaupa bók
þessa, og útbýta henni ókeypis meðal hinna fátækustu heim-
ila á íslandi, í fiskiverum og á Hornströndum og öðrum
útkjálkum landsins, eða á heimilum í öðrum sveitum, þar sem
sjaldan eða aldrei kemur nokkur góð bók. En þó vildi jeg
óska, að byrjað væri á nafna höfundarins fráVogi eða Bene-
dikt Sveinssyni, því að bókin sýnir, hve miklu góðu kristinn
og kærleiksríkur, og óeigingjarn eða samviskusamur maður getur
orkað.
Það er ljúft að minnast á það, sem vel er gert, sjer-
staklega fyrir mann, sem oft hefur orðið að finna að ýmsu ólagi
á íslandi, einungis til þess að reyna að ráða bót á því. í’að
er ómögulegt að bæta það, sem í ólagi er, nema með því
að benda á það, en það er ekki skemtilegt verk, þó það sje