Skírnir - 01.01.1957, Síða 9
Skirnir
Skáldið, sem sá hina hreinu fegurð
7
arþrá hans har hann í faSm henni, hann er kallaður annar
oddviti þeirrar stefnu á fslandi. En hann sá umheiminn með
sínrnn hætti, og því getur sett að manni efa um, hve mikið
gagn er að þvílíkum vörumiða. Rómantísku skáldin dýrkuðu
hálfrökkur eða tungsljós, Jónas elskar af öllum hug dagsljós-
ið og sólina, hann dýrkar hana í bókstaflegum skilningi;
leiðsla hans er björt og heiðrík. Rómantísku stefnunni fylgdi
það, að skáldin gæddu fyrirbrigði umheimsins sál, eftirmynd
af sál þeirra, Jónas sá þau hlutlægt, sjálfstæð gagnvart sér,
og hann hefði getað tekið undir með Goethe: Menn skyldu
ekki leita neins bak við fyrirbrigðin, þau eru sjálf lærdómur-
inn. Eða tökum aðaltákn hins rómantíska viðhorfs, bláa lit-
inn, sem hjá þeim innibindur fjarlægð og þrá; hjá Jónasi er
hann litur hins heiða himins, himinljóssins, og blá fjöll koma
ekki oftar fyrir hjá honum en sólroðin fjöll. Annars hefur
hann varla minni mætur á græna litnum, lit gróandi jarðar
og vaxandi lífs. Auðsjáanlega er Jónas mjög litelskur, menn
athugi t. d. völundarsmíðina Gunnarshólma og litasamhljóm
hans.
Þannig eru þá augu Jónasar gluggar að veruleikanum; sjón
hans leysir manninn úr fangelsi hugar síns, er opinberun,
veitir þátttöku í dýrð ljósheimsins.
Þess var getið, að Jónas liti fyrirbrigðin hlutlægt. Þetta hef-
ur ekki í för með sér, að hugur hans verði kaldur gagnvart
þeim. Eitt aðaleinkenni í öllum verkum hans er hlýja, sam-
úð, góðvild. Mannást hans kemur hvarvetna fram, ekki sízt
samúð með þeim, sem eiga bágt. Ég bendi þar sem dæmi á
kvæðið Móðurást („Fýkur yfir hæðir“), kvæðið Dagrúnar-
harm (Die Kindesmörderin eftir Schiller); kvæðin Grátitt-
lingurinn („Ungur var eg og ungir") og Óhræsið („Ein er
upp til fjalla“ — um rjúpuna) sýna, hvilíkur dýravinur hann
var, og kvæði hans sýna dæmi fleiri en tölu verði á komið, að
„Vorblómin, sem þú vekur öll,
vonfögur, nú um dali og fjöll,
og hafblá alda og himinskin
hafa mig lengi átt að vin“.