Skírnir - 01.01.1957, Side 190
188
Benedikt Tómasson
Skírnir
glæða skilning þeirra á því, hverjar kröfur megi gera til nem-
enda. Um þessa samvinnu segir skólayfirlæknirinn í Ösló i
tillögum um framtíðarskipan skólaeftirlits í Noregi: “Altfor
lenge har en forsomt á nyttiggjore seg den sum av observa-
sjoner og erfaringer om elevene som læreren sitter inne med,
og som bare denne fár. Pá den annen side har skolelegen for-
somt á meddele sine funn og meninger til læreren.“ Þetta á
vafalaust við viðast hér á landi.
III.
Eins og vikið hefir verið að og mörgum er enn í fersku
minni, þeirra sem aldir eru upp í sveit, voru húsakynni til
skólahalds í sveitum ærið bágborin um það leyti, sem skóla-
eftirlit hófst, og hélzt svo raunar lengi. Þá voru um 5000 böm
skylduð til skólagöngu án þess að eiga sér nokkum vísan
skólastað. Á fæstum íslenzkum sveitabæjum var svo vel hús-
að á þeim árum, að bætandi væri á tölu heimilismanna. Varð
þó ekki hjá því komizt, að þau börn, sem lengst áttu að, væru
tekin til dvalar á skólastað, og varð þá að hola þeim niður í
yfirfullar og loftillar baðstofukytmr til næturgistingar. Kom
víða ekki annað til greina en tveir eða fleiri svæfu í sama
rúmi. Þau börn, sem skemmst áttu að, gengu venjulega milli
heimilis og skólastaðar, og var það þó oft alllöng leið. Kennsl-
an fór sums staðar fram í samkomuhúsum eða stofum á bæj-
um, en þessi húsakynni áttu sammerkt um það, að þau vom
yfirleitt ofnlaus og því ólíft þar fyrir kulda. Var því mjög
algengt (og svo var það, þar sem ég þekkti til), að kennt væri
í baðstofu, mjög oft innan um heimilisfólk. Þó að heimamenn
hafi vafalaust verið af vilja gerðir að valda ekki ónæði, varð
oft ekki hjá því komizt að vinna tóskaparstörf i baðstofu, með-
an kennsla fór fram, enda stóð hún víða lengi dags. Undir-
leikur við kennsluna var þá rokkhljóð, kambaurg eða jafnvel
vefstólssláttur. Ærið misjafnlega gekk að koma skólum inn
á beztu heimilin. Skólahald hafði i för með sér mjög aukna
fyrirhöfn húsfreyju og olli vitanlega röskun á heimili, og
ekki mun greiðsla fyrir það hafa verið slík, að eftir neinu
væri að slægjast. Má kallast furðulegt, að oftast nær skyldi