Skírnir - 01.01.1957, Qupperneq 270
268
Ritfregnir
Skímir
Þannig vekja neyð og náð
nýja krafta, dýpri ráð. (Ávarp Fjallkonunnar).
Ættjarðarástin, trúin á landið og fjöll Jiess og tryggð við þau eru einmitt
þrepin upp að hásætisskör máttarins og dýi'ðarinrtar:
En sá, sem heitast ættjörð sinni ann,
mun einnig leita guðs — og nálgast hann. (Fjallkonuljóð).
Séu einhverjir í efa um, að hér fylgi hugur máli, er það af því, að þeir
þekkja ekki Davíð Stefánsson frá Fagraskógi og vita ekki, hvílíkur maður
hann er. En þeir, sem hafa borið gæfu til að kynnast honum persónulega,
vita, hvílík alvara honum er með öllu, sem hann segir, jafnvel þegar orð
hans eru góðlátlegri kímni blandin. Má raunar vera, að eg sé blindur
fyrir einhverjum göllum, sem finna má á kvæðum hans, af því hve mik-
ils eg met kynnin af manninum, sem býr á bak við kvæðin.
Þjóðtrú og þjóðsögnum helgar Davíð ófá kvæði í þessari bók. Sum þeirra
eru krydduð gamansömu háði, eins og Gamankvœði um Grýlu og Karlinn
úíi á klöppinni, en undir niðri er þung alvara, önnur hituð samúð og að-
dáun á frelsisunnandi hetjum munnmælanna: Vísur Fjalla-Eyvindar. Þær
gætu eins hafa verið kveðnar af Davíð ungum sem á sextugsaldri.
Hvergi nýtur æskuólga skáldsins sin þó betur, ef svo mætti segja, en í
því ljóði, sem nú skal gert að umtalsefni, en það er Leda og svanurinn.
Þar er líka að finna lifsspeki hins fullþroska hugsuðar. Hvort tveggja:
fögnuður æskunnar og íhugun lífsreynslunnar, ásamt fullkominni snilld
í efnismeðferð, hefur valdið þvi, að þetta kvæði hreif mig mest allra
kvæða bókarinnar við fyrsta lestur hennar og gerir það enn, eftir að hafa
lesið hana oft. Þó að ljóð þetta byggist á grískri goðsögn, er Seifur heim-
sótti Ledu drottningu, þegar hann var í svanslíki, þá er kvæðið hvorki
bundið stað né stund. Ef eg skil skáldið rétt, táknar það eilifa kærleiks-
og fegurðarþrá mannsins, hamingjudrauminn sjálfan, hverfleika yndisins,
sælu lifsins og sorg þess um leið. Goðsögnin um Ledu og svaninn hefur
oiðið mörgum listamanni að yrkisefni. Meðferð Davíðs er með þeim hætti,
að mér þykir ljóð hans taka öllu fram, sem eg hef séð eða lesið af því
tagi. Þetta er það kvæði bókarinnar, er eg vildi sjálfur lielzt kveðið hafa,
og er þá mikið sagt. Það er með þvi fegursta, sem eftir Davíð liggur, og
ætti skilið —■ eins og reyndar mörg önnur kvæði þessarar bókar — að vera
þýtt á heimsmálin, svo sem verðugt væri. Fyrsta og síðasta vísa kvæðis-
ins eru á þessa leið:
Það var eins og byltist bjartur dagur
af brún ins heilaga fjalls
og yki heitur og himinfagur
á helgi míns bænastalls.
Loks sá ég i fjarska fjaðrablikið
og fuglsins kvikandi dans,
geislaúðann og gneista-rykið,
sem gaus undan vængjum hans.