Skírnir - 01.01.1957, Page 96
94
Amheiður Sigurðardóttir
Skírnir
um safnið og uppruna þess og talið málshætti, er þar koma
fyrir, ekki yngri en frá síðari liluta 16. aldar.
Af málsháttum þeim, sem verkefni þetta fjallar um, eru
nokkrir, sem fyrir koma í JS. 391, 8vo (M.), sýnilega komnir
frá Lále. (1 hinni upphaflegu tölu, sem tekin var fyrir, gilti
hið sama.) Þetta sýnir, að málsháttasafn Láles hefur verið
kunnugt hér á landi á 16. öld. Að þessu atriði víkur F.J. í
formálanum fyrir safni sínu.1) Nefnir hann sem dæmi, að
tveir málshættir frá Lále komi fyrir í syrpu Gottskálks prests
Jónssonar (d. 1593). En í formála F.J. er hvergi getið um
handritið JS. 391, 8vo (M.), hvort sem það ber að skilja svo,
að F.J. hafi ekki talið það áreiðanlega heimild; en ólíklegra
verður að telja, að hann hafi ekki þekkt það.
Af formála Schevings fyrir aðalsafni hans má sjá, að hann
hefur ekki haft heildarsafn Magnúsar undir höndum (a. m. k.
ekki, er hann birtir fyrra safn sitt). Málshætti, er þar koma
fyrir, hlýtur Scheving að hafa tekið úr öðrum heimildum.
Um málsháttasafnið í JS. 6, 8vo stendur svo í handritinu:
„Pröblemata et Pröverhia Moralia. Þad er. Ordtpk Hagleg.
Nytsamer og snylleleger Ordskvider edr malshætter er fegra
Rædú og samtal manna allvýda ad utlagder og samanntekner
af G:B:S:P: A:n:n:o 1640. ur látinu og dgnsku Útlagder all-
marger og nokrir adrir vidaukar.“
Á sömu blaðsíðu stendur: „Gýsle Biarnarson med sinne
Hende“. 1 handritaskrá Landsbókasafnsins er handritið talið
skráð af síra Gísla Bjarnasyni á Stað í Grindavík.
Af þeim málsháttum, sem þessi ritgerð fjallar um, eru að-
eins tveir úr þessu safni. En í hinni upphaflegu tölu, sem ég
athugaði, voru nokkrir fleiri í þessu safni, og bar þeim yfir-
leitt nokkum veginn saman við JS. 391, 8vo (M.).
Um heimildir Schevings.
Aðalsafn Schevings birtist, eins og áður er getið, í Boðsriti
Bessastaðaskóla2) árið 1843 (prentað í Viðeyjarklaustri á
1) Málsh., bls. 8.
2) Sjá heimildaskrá, bls. 138.