Skírnir - 01.01.1957, Side 164

162
Sigfús H. Andrésson
Skírnir
þungar refsingar við því, sem nefnt var hinn rammasti gald-
ur, og hinn svo nefndi Svarti galdur var bannaður í kristn-
um sið. f Jónsbók eru galdrar taldir til níðingsverka, sem
hinar þyngstu refsingar lágu við, og ýmis fyrirmæli Gamla
testamentisins leggja dauðarefsingu við göldrum.
Nútímamönnum hrýs eðlilega hugur við galdrabrennunum,
en þegar þess er gætt, að á þeim tíma töldust galdrar öllum
öðrum glæpum verri, sættu galdramenn í rauninni ekki öllu
harðari dómum en þá var venja, að menn hlytu fyrir önnur
afbrot. Þannig lá dauðarefsing, samkvæmt Stóra dómi, við
ýmsum yfirsjónum í siðferðismálum, sem alls ekki yrðu tal-
in til afbrota nú á dögum, og sum ákvæði Jónsbókar um þjófn-
aðarmál eru álíka hörð, svo að einhver dæmi séu nefnd. Eng-
inn vafi er á því, að meðan galdratrú var í algleymingi hér
á landi, urðu fjölmargir til að fást við ýmsar tegundir galdra
eða það, sem þeir álitu vera galdra. Margir gerðu þetta af
einskærri forvitni, en langflestir í þeirri trú, að hægt væri
raunverulega að ná sambandi við kölska og hafa margvíslegt
gagn af því hérna megin grafar. Hafa sumir þessara manna
sjálfsagt litið svo á, að það skipti ekki svo miklu máli, þótt
þeir létu sál sína að veði. Þeir væru glataðir hvort sem væri.
Þá lá líka það orð á flestum afhurða gáfu- og lærdómsmönn-
um á íslandi, að þeir vissu lengra nefi sínu. Því hafa vafa-
laust margir ófyrirleitnir menn beinlínis alið á þeirri trú,
að þeir sjálfir kynnu mikið fyrir sér, til að notfæra sér þá
óttablöndnu virðingu, sem galdramenn nutu hjá öllum al-
menningi. Er því engin furða, þótt sumir, sem tóku út refs-
ingu fyrir galdra, hefðu margt misjafnt á samvizkunni. Til-
efnin til að ákæra menn fyrir galdrameðferð voru þess vegna
næg, og furðufljótir voru menn að jafnaði að játa sekt sína,
enda þótt engum beinum pyndingum væri beitt hér á landi
við yfirheyrslur, svo að vitað sé, en það þótti hins vegar sjálf-
sögð aðferð erlendis.
Það væri allt of umfangsmikið að rekja hér öll þau galdra-
mál, sem Þorleifur Kortsson fékk til meðferðar, enda óþarfi,
þar sem þau eru hvert öðru lík og þeim sakfelldu venjulega
borið það á brýn, að hafa með göldrum valdið sjúkdómum eða