Skírnir - 01.01.1957, Qupperneq 125
Skírnir Nokkrir málshættir úr söfnum Hallgríms Schevings 123
En er þeir hyggja, at soðit mun vera, raufa þeir seyð-
inn ok var ekki soðit. Sn.E. I, 208.
1 Lex. poet. er seySir talið merkja „eldur“. G.V. þýðir það
„cooking fire . . . firepit“. B.M.Ó. ritaði sérstaka grein um
orðið i Aarb.1) Samkvæmt athugunum hans virðist mega telja
fullsannað, að seySirinn var upphaflega suSuhola (sbr. G.V.),
þ. e. hola, sem grafin var í jörð niður og matur soðinn og
steiktur í. Var eldur lagður í holuna, en þar yfir hellur, en
kjöt eða annað það, er sjóða átti, var látið milli þeirra. 1 sam-
bandi við þessa eldunaraðferð hafa skapazt fjölmörg orðtök
og málshættir, eins og H.H. bendir á í sambandi við orðtakið
raufa seySi.2)
B.M.Ó. farast svo orð m. a.: „At den sákaldte seySir under
madlavningen var tildækket, sá at rog eller damp ikke, eller
dog kun i ringe mængde, kunde undslippe, samt at der,
nár det hele blev ábnet, udviklede sig rog eller damp, frem-
gár ogsá tydelig af de figurlige talemáder: Þann seySi raufar
þú þar, aS betr vœri, at eigi ryki, „der ripper du op i noget,
som der var at onske ikke mátte have synlige folger11.3)
Af þessu má sjá, að seySirinn hefur verið vandlega luktur,
meðan á suðunni stóð, svo að hvorki skyldi sjást gufa né reyk-
ur. Að seySir rjúki virðist því m. ö. o. merki þess, að kjötið sé
fullsteikt eða soðið. B.M.Ó. getur þess, að Ástralíunegrar, sem
noti þessa eldunaraðferð, viti jafnan, hvenær raufa skuli seyS-
inn, eða m. ö. o., hvenær soðið sé í seyðinum. Frásögn Skáld-
skaparmála, sú er áður er getið, bendir þó til þess, að ekki
hafi ætíð reynzt auðvelt að vita, hvenær fullsoðið var. Þar
er göldrum Þjaza jötuns um kennt, en vafalítið er hún þó vitn-
isburður um, hverjir annmarkar voru á þessari frumstæðu
eldunaraðferð.
Ég hygg málsháttinn eiga rætur að rekja til þessa, þ. e. að
misseint hafi soðnað í suðuholunum. (B.M.Ó. bendir á, að í
Danmörku megi sjá þess merki, að slíkar suðuholur hafi stað-
1) Sjá Aarb. 1909, bls. 317-331.
2) Isl. orðt., bls.317.
3) Aarb. 1909, bls. 319.