Skírnir - 01.01.1957, Page 222
220
Tvær doktorsritgerðir
Skírnir
legt er. Bók dr. Bandles fyllir eina slíka eySu. Hún fjallar að
vísu aðeins um tiltekna þætti málfræðinnar og er aðeins mið-
uð við málið á einni bók, sem heyrir til bókmenntagrein, er
kann að hafa brugðið út af venjum alþýðumálsins um orða-
val og setningaskipan. Allt um það er bókin, sem til rann-
sóknar er tekin, mjög vel valin. Guðbrandsbiblía er gefin út
á tíma, þegar ýmsar markverðustu breytingar tungunnar frá
fornöld til nútíðar eru ýmist nýlega um garð gengnar eða
eru í þann veginn að ganga um garð. Hún er einnig gefin út
á tíma, þegar erlendum tökuorðum var fúslegar en ella veitt
viðtaka. Það er ómetanlegt að hafa fengið jafnnákvæma rann-
sókn á því, hvernig sakir stóðu í mállegum efnum á Islandi
um þessar mundir, þótt hafa verði i huga, að sumt kann sér-
staklega að heyra til klerklegum stíl og annað kann að vera
staðbundið (norðlenzkt). Næst þyrftum við að fá rannsókn
á máli einhverrar bókar frá lokum 17. aldar eða byrjun 18.,
t. d. Vídalínspostillu.
En þótt ég telji bók þessa mjög merkilegt vísindarit, er þar
með ekki sagt, að ekkert megi að henni finna. I bókinni horfir
höfundur bæði fram í tímann og aftur, þ. e. hann gerir bæði
samanburð á máli Biblíunnar og fornmáli og nútímamáli.
Samanburðurinn við fornmál virðist mér yfirleitt lýtalítill,
enda hefir höfundur í því efni getað stuðzt við allgóð gögn,
með því að mál fornbókmenntanna er miklu betur rannsakað
en mál síðari alda. En ekki er fyrir það að synja, að saman-
burðinum við nútímamál er í ýmsu ábótavant, eins og ég mun
brátt rökstyðja nánara.
Nauðsynlegt er að gera sér grein fyrir því, á hvem hátt
höfundur afmarkar hugtakið „nýíslenzka" (,,nisl.“), því að
eftir því verður að dæma tilvitnanir hans til þess málstigs.
Honum farast svo orð:
Bei den historischen Angaben vermeide ich den Aus-
druck „mittelislándisch“, da durch ihn noch viel weniger
als etwa durch den Ausdruck „mittelhochdeutsch“ eine
geschlossene Epoche bezeichnet werden kann. Aus prak-
tischen Grunden bezeichne ich mit „nisl.“ stets nur die
heutige Sprache, wahrend „aisl.“ im Anschluss an die