Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 51
44
Kristinn F. Síefánsson:
Prestafélagsritið*
víða að ganga til vinnu hlckkjaðir á fótum, og oft kom það
fyrir, að þeir vaeru um naetur kasaðir í óhollum svefnhýsum
neðanjarðar. En bæri eitthvað út af, voru þeir Iamdir svipum.
Vasklegir þrælar voru settir til skylmingaiðkana og síðan látnir
berjast við óarga dýr, eða vega hver annan húsbænduni þeirra
til skemtunar. Einu sinni gera þeir uppreisn (73—71 f. Kr.)
undir forustu Spartacusar, en sú frelsisviðleitni mistókst.
Þstta er myndin af ástandi þrælanna er kristindómurinn
kom fram. Og kristindómurinn leysti vandamálið að nokkru
Ieyti, og á mjög róttækan hátt, með því að fyrsíu kristnu söfn-
uðirnir samanstóðu að miklu leyti af þrælum. Þar njóta þeir
fylstu mannvirðinga og jafnréttis við aðra borgara (sbr. Gal.
3,28). Þeir gátu öðlast kirkjulegar virðingarstöður, orðið kenn-
arar og spámenn o. s. frv., jafnt og frjálsir menn. Og þótt
frumkristnin geri af ýmsum ástæðum ekki beina kröfu um
afnám þrælahalds (sbr. t. d. 1. Kor. 7,20 nn. og Kol. 4,1.), verður
þó öll meðferð á þrælum smátt og smátt mannúðlegri eftir því,
sem fram líða stundir og áhrif kristindómsins ná að umskapa
hugarfar mannanna og breyta lífsskoðun þeirra. —
Ég læt þetta dæmi duga frá frumkristninni og sný mér að
þjóðfélagsvandamálunum á dögum kirkjufeðrama. Vil ég þá
aðeins nefna tvö þau stærstu, vandamálin um eignaréitinn og
vaxtatökur.
Af Postulasögunni 2,44.—45. og 4,32.—35. sjáum vér að sam-
eignarfyrirkomulag (Kommunismus) hefir verið ríkjandi í fyrsta
kristna söfnuðinum í Jerúsalem. En það fyrirkomulag náði þó
aðeins til neyzlunnar, en ekki til framleiðslunnar. Á hinn bóg-
inn virðist mega álykta af Post. sjálfri, að það hafi verið háð
sérstökum hrifningarstundum, staðið um stund, en fallið svo
niður aftur. Þetta var heldur aldrei skipulagsbundið fyrir-
komulag; það virðist hafa verið talið æskilegt, en ekki sjálf-
sagt (sbr. Post. 5,1 — 4). — En þessi skoðun um óréttmæti
séreignar lifir áfram og er borin uppi af gömlu kirkjufeðrun-
um í enn róttækari mynd. Rómverski Klemens, Tertúllían,
Klemens frú Alexandríu, Ambrósíus, Basilíus og Jóhannes
Chrysostomus, ráðast allir á eignaréttinn og sá síðastnefndi