Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 118
Prestáféiagsrítiö. Rómversk-katólska kirkjan. 109
vald dagblaðanna í heiminum. Hann var orðinn 68 ára er
hann var kjörinn páfi. Töldu margir það óráð, að velja jafn
gamlan mann í páfasföðuna, og þótti það jafnvel óviturlegt.
En þeir dómar reyndust dagdómar. Með aðdáanlegu þreki
horfðist hinn aldraði maður í augu við hin mörgu erfiðu
verkefni, sem biðu hans. Og þegar á fyrstu árum páfadóms
hans lét hann hvert umburðarbréfið frá sinni hendi reka annað,
þrungin af viturlegum áminningum og ráðleggingum, sem
sýndu hve undravel hann þekti þarfir sinna tíma. Hann vildi
glæða vísindalega hugsun með katólskum og áleit nauðsyn á,
að heimspekin gæti aftur orðið þerna guðfræðinnar, því að
honum stóð stuggur af sjálfstæðri heimspeki. í því skyni
fyrirskipaði hann lestur rita Tómasar frá Akvínum, sem hann
seinna tók í tölu kennifeðra kirkjunnar (dodores ecdesiæ)
og kjöri verndara allra katólskra kenslustofnana. Árið 1881
fékk hann sett á fót við háskólann í Löven (Louvain) sér-
stakan kenslusíól í Tómasar-heimspeki, og fól kensluna ágætis-
manninum Mercier (frá 1906 erkibiskupi í Belgíu og kardín-
ála). Með þessu vildi hann vinna á móti áhrifunum frá rýni-
speki Kants, sem hann hræddist og taldi heimspeki mótmæl-
enda. I þessum skrifum sínum talaði Leó páfi sem kenni-
faðir gjörvallrar kirkjunnar, og eru þau ágætt sýnishorn alls
hugsunarferils páfafylgisstefnunnar og hve afturhaldssemi hennar
er mögnuð. Kristindómsskoðun stefnunnar, sem þar kemur
fram, er aðallega páfa- og Maríu-kristindómur. Eins og mið-
aldapáfarnir kendu, heldur Leó því fram, að kirkjan sé æðri
ríkinu eins og sálin sá líkamanum æðri. Svo sem algjör fé-
íagsskapur eigi kirkjan með öllu að vera óháð ríkinu, og
yfirmaður kirkjunnar óháður fullvaldur, með veraldlegu valdi
auk hins andlega. Þar er og lögð hin mesta áhersla á, að
leikmenn láti andlegrar stéttar mönnum skilyrðislausa hlýðni
1 té eins og andlega stéttin páfanum. Jafnvel í stjórnlegum
efnum beri að hlýða páfanum svo sem hinum æðsta valdhafa á
jörðu, enda lét Leó hvað eftir annað til sín taka sem æðsti
siðgæðiskennari í algerlega pólitískum málum, bæði gagnvart
ítölskum, frakkneskum og þýskum katólskum mönnum. Einnig